Óscar García Sierra , escritor: «Colecciono desde neno palabras en leonés que lle escoito á miña avoa»

 

Co seu debut narrativo, «Facendera», García Sierra (León, 1994) converteuse nun dos fenómenos editoriais da tempada

Escrito por MARÍA VIÑAS

O pasado 6 de maio, as torres de refrixeración da central térmica de La Robla —dous inmensas moles de cen metros de altura e 73 de diámetro nas súas bases, a 25 quilómetros ao norte de León— foron reducidas a cascallos con 180 quilos de dinamita: case 50 anos de industria convertidos en po e cascallos en apenas cinco segundos. Seis días máis tarde —pura coincidencia— chegou ás librerías Facendera (Anagrama), a primeira novela de Óscar García Sierra (León, 1994), a historia dun tipo que para ligarse a unha moza nun after arríncase a contar unha historia do seu pobo, que ben podería ser calquera da conca mineira do noroeste peninsular. A palabra —o relato— como ferramenta para engatusar, pero tamén para manter vivo o recordo dun mundo que desaparece e, ademais, para fixar, a base de repetir e repetir medias verdades, o que talvez nunca sucedeu.

Facendera é un potente debut que disfrazado de literatura do desencanto —expoñente da insatisfacción dos que se fixeron maiores coa gran recesión— propón baixo a superficie un suxestivo abano de temas sobre os que pararse a pensar. Faino, ademais, coidando fondo e forma, que para iso García Sierra vén da poesía. Introduce ao lector nunha atmosfera periférica en declive, agonizante, para logo zarandearlo facéndolle dubidar se a historia do fillo da farmacéutica e a filla do dos pensos foi real, apenas un rumor ou directamente un conto, como tantos outros, do que un acaba apropiándose.

Conta o leonés que facía tempo que pola súa cabeza roldaban varios temas que quería tratar: os rumores, as mentiras nas relacións, a tristeza como mal común e a desindustrialización dos pobos mineiros, que utilizou como marco. Recorrendo á cultura popular da murmuración, puxo a un narrador a contar unha historia nunha festa e, non sen intención, retorceu o relato para volvelo todo ambiguo e confuso. Milagrosamente, todas as pezas acaban encaixando. «Collendo a idea da facendera, dos traballos comunitarios [a facendera é un tipo de traballo que mobiliza a todo un pobo cun mesmo fin], a miña idea era relacionar as historias e a transmisión oral das festas e dos pobos, intentar adaptar o que era o típico marco das mil e unha noites á actualidade», explica. Confesa que temeu ao desaxuste, a que calquera detalle acabase renxendo. Pero nin sequera na vida real todo acaba tendo sentido. «Iso tranquilizábame, mesmo me parecía bastante xusto, e ao ser unha historia contada nunha festa podíame permitir non ser moi ríxido. No fondo, a historia está tamén pensada para que non encaixen as cousas —reflexiona—. O marco principal si, pero con respecto aos detalles dicíame que se algo non acababa de callar podía botarlle a culpa ao narrador. Á fin e ao cabo, hai moitas cousas que se transmiten neses contextos que son medio inventadas, que non se sabe o que é verdade ou non».

García Sierra non lle pon nome ao pobo, pero introduce o dialecto leonés sen complexos, con orgullo mesmo. «Era algo que desde o principio tiña moi claro que quería incluír, é unha das poucas cousas que quedan na miña zona, na montaña central, pero só restos, como a anteposición de artigo ao pronombre posesivo (‘‘a a súa bici'') —detalla—. Desde pequeno intento coleccionar palabras en leonés que lle escoito á miña avoa. E igual que en certo xeito estou a reivindicar a España que se está quedando baleira, a industria, a desesperanza que se sente ao vivir alí, pareceume importante reivindicar o idioma, que é ao que me dedico. Creo que pode ser un comezo para intentar reverter un pouco a situación».

Cousas que nun pobo están peor vistas

Facendera pinta un panorama desolador. O dun pobo sumido nun silencio artificial, con máis carteis de véndese » nas fachadas das casas que fiestras, con misa só un domingo ao mes, fábricas pechadas e desvalixadas, competicións de coches tuneados e caixas baleiras de ansiolíticos, que o narrador chama «ladrillos», en cada esquina. «Ás veces creo que está esaxerado; outras, que me quedei curto… Depende un pouco do día —admite o autor—. Obviamente, non todo o mundo está deprimido, pero que unha veciña estea a tomar medicación ou que vaia ao psicólogo dá moito máis lugar a murmuración nun pobo. Tomar pastillas para durmir non implica estar de psiquiátrico, pero son cousas que nun lugar pequeno están peor vistas». ¿Entenden os lectores o que son os «ladrillos»? García Sierra contén unha gargallada, ri e recoñece que lle dixeron de todo: «Quería xogar coa ambigüidade, co non saber que está a pasar aí. Non é invento meu —aclara—, aos ansiolíticos chámaselles así, como nome en clave en determinadas zonas, e pareceume apropiado xogar con iso. E como a protagonista é filla de camioneiro resultoume, dalgún xeito, moi poético. Creo que o xogo se consegue, porque me comentaron de todo, desde lectores que crían que tomaban ladrillos de verdade, ata lambetadas».

Facer sufrir aos demais

«Toda a vida oíndo aos meus pais dicir que na vida se sofre moito, pero ninguén me explicou que se fai sufrir aos demais máis do que sofre un mesmo», reflexiona o que narra xa ben avanzada a novela. «Non fun realmente consciente ata pasada a adolescencia de que os nosos actos teñen consecuencias nos demais e do que supón ese poder —comenta respecto diso García Sierra —, e deime conta tamén de que ao facerme dano a outra presenta tamén podía estar a sufrir. Todas estas reflexións están na historia, froito da educación sentimental que tivemos, que foi un pouco limitada, sen saber por onde van os tiros».

 

[Fonte: www.lavozdegalicia.es]