Sephatrad: Una universitat e un pòble indigèna an ressuscitat una lenga perduda

quarta-feira, 30 de maio de 2018

Una universitat e un pòble indigèna an ressuscitat una lenga perduda

De membres del pòble miami e l’Universitat Miami d’Ohio an reconstruch e reviscolat una lenga desapareguda. Dempuèi los ans 1990, aquesta torna aver de parlants natius

Los miamis son una nacion originària del nòrd d’America. Vivián al sud del lac Michigan e a l’ora d’ara demòran en Oklahoma. Lor lenga, nomenada myaamia, desapareguèt, mas an encapat un començament de recuperacion amb l'ajuda d'una universitat. A l’ora d’ara, pel primièr còp après qualques decennis, avèm una generacion de joves qu'an aquerit la lenga al brèç e d’adultes que son a l’aprene. O detalha ben un article de Mary Annete Pember publicat en anglés dins la revista Yes! Magazine, que Nationalia ne prepausa una traduccion en catalan.

Segon aquel article, dins los ans 1960 la lenga myaamia perdèt totes sos locutors e los lingüistas la declarèron mòrta. Uèi, comença de tornar nàisser gràcias a un partenariat unic del pòble miami amb l’Universitat Miami, situada a Oxford, dins l’estat d’Ohio, dins las tèrras ancestralas d’aquela nacion. Aquel partenariat a pas solament reüssit a reviscolar la lenga mas tanben a jogat un ròtle important envèrs l’egalitat raciala. A l’ora d’ara a l’universitat i a 122 indigènas diplomats, un taus del 58%, çò qu’es pas marrit se comparam amb la mejana de las universitats estatsunidencas, ont solament lo 22,5% dels indigènas tenon un diplòma.

Coma los autres pòbles originaris, los miamis foguèron tanben victimas de la Lei del desplaçament dels indians de 1830, e los indigènas foguèron expulsats per fòrça de lor territòri ancestral en Indiana e dins lo sud-oèst d’Ohio. Los menèron en naus sus un canal fins al Territòri Indian Non Organizat, que puèi vendriá Kansas, durant la prima de 1846. Puèi, en 1887, los tornèron desplaçar fins a lor emplaçament actual en Oklahoma. Es dins aquelas nòvas e desoladas tèrras, e dins un encastre de persecucion, que la lenga comencèt de recular fins a sa completa desaparicion.

En 1972, lo cap miami Forest Olds decidiguèt de vesitar l’Universitat Miami pendent un viatge d’afars a Cincinnati. Olds voliá vesitar aquela universitat que se nomenava coma son pòble. Pendent aquela vesita, venguèt amic del president de l’Universitat, l’istorian Phillip Shriver. Eles s’avisèron que quan los miamis avián patit lor primièra expulsion, las barcas passavan davant l’universitat, en 1846.

Après l’aprobacion, en 1990, de la Lei de las lengas nativas americanas (Native American Language Act) —que disiá que los joves natius estatsunidencs avián drech d’èsser educats dins lor lenga tribala—, los caps contactèron tornarmai l’Universitat Miami. Volián que lor ajudèsson a estructurar de programas de recuperacion lingüistica e culturala. En 1991, l’universitat creèt una borsa per ajudar a de membres de la tribu miami a assistir als corses.

A aquela epòca, una nòva relacion interpersonala marquèt l’avenir. Lo miami Daryl Baldwin, interessat per la recuperacion de la lenga, e un estudiant de lingüistica apelat David Costa, que voliá far una recèrca sus una lenga mòrta, se liguèron dins una amistat fruchosa. Lor trabalh conjonch menèt a la creacion del Centre Myaamia dins l’encastre d’aquela universitat, fondat per Baldwin, e que Costa n’es ara lo director de programas.

A l’epòca, Baldwin ensajava de se diplomar en biologia, mas après sa relacion amb Costa, s’inscriguèt a un mastèr de lingüistica a l’Universitat de Montana. La tèsi de Baldwin se centrèt sus la lenga myaamia, e mentre que trabalhava a sos estudis, el e Costa rescontrèron la directritz de l’Ofici de Preservacion de l’Istòria Tribala Miami, Julie Olds, per ajudar a revitalitzar la lenga e la cultura. "Julie se centrava sus cossí encapar que las causas foncionèsson dins la comunautat d’Oklahoma; David se centrava sus la reconstruccion de la lenga, e ieu trabalhavi a la revitalizacion", çò explica Baldwin.

Lo resultat a l’ora d’ara se pòt remarcar. Los enfants de Baldwin, escolarizats en familha, parlan la lenga coma mairala e ara son ja d’adultes. An pas jamai conegut un temps que la lenga foguèsse pas viva. Per d’autras familhas de la comunautat es la meteissa causa: los enfants dels ans 1990 qu’ara son ja d’adultes, an tostemps vist lor lenga mairala coma una lenga viva.