Tamén se pode utilizar “saltar do paraño para a cinsa". O lingüista Xosé Antonio Pena Romay publica unha nova entrega da sección de fraseoloxía "Verbas sisudas non queren testemuñas".
 |
Lume nunha lareira
|
Por Xosé Antonio Pena
Para dar conta daqueles casos en que unha persoa se atopa nunha situación mala, difícil ou complicada e pasa a unha situación igual de mala ou aínda peor, en castelán utilízase, entre outras varias, a paremia “saltar de la sartén y dar en las brasas”.
Na nosa lingua temos tamén distintas expresións que fornecen a mesma idea. Botémoslles un ollo:
Saltar de la sartén y dar en las brasas ‡ para caer en las brasas
{= Saír dunha situación complicada para meterse noutra que é igual de mala ou aínda peor.}
Saltar # Ir do paraño para o lume
Saltar # Ir do paraño para a cinsa
● Mesmo tamén:
Fuxir da(s) tixola(s) # da(s) tixela(s) e caer nas brasas
Ex.: Se marcha este alcalde y entra su segundo de a bordo: pues estamos bien, porque saltamos de la sartén y damos en las brasas.
Marcha este alcalde e entra o seu segundo de a bordo: pois estámosche apañados, porque saltamos do paraño para o lume ‡ porque saltamos do paraño para a cinsa ‡ porque fuximos da tixola e caemos nas brasas.
● Tamén:
Huir de un hoyo y caer en otro && Salir de un lodo y entrar en otro && Salir del charco y meterse en el lago
Saír dun souto e meterse noutro && Saír dunha chousa e meterse noutra && Tirar o pé da lama e metelo no trollo
Ex.: Marcha este alcalde e entra o seu segundo de a bordo: pois estámosche apañados, porque saímos dun souto e metémonos noutro ‡ porque saímos dunha chousa e metémonos noutra ‡porque tiramos o pé da lama e metémolo no trollo.
● Tamén:
Huir del fuego y dar en las brasas ‡ para caer en las brasas && Salir del fuego y caer en las brasas && Huir de la llama y caer en la brasa
Fuxir da borralla e caer no lume && Fuxir do lume e caer nas brasas ‡ e caer na borralla &&Fuxir da cinsa e caer nas brasas && Fuxir da lama e caer na brasa && Fuxir da chama e caer na(s) brasa(s) && Saír do lume e meterse nas brasas
● E inda tamén, mudando neste caso de póla e indo cara ó eido dos fenómenos atmosféricos e meteorolóxicos:
Escapar del trueno y dar en el relámpago && Huir del relámpago y dar en el rayo
Fuxir do vento e collelo o corisco && Fuxir da xeada e collelo a neve && Saír do trono e meterse na escarabana && Fuxir da luz e meterse no lume
Ex.: Marcha este alcalde e entra o seu segundo de a bordo: pois estámosche apañados, porque fuximos do vento e cóllenos o corisco ‡ saímos do trono e metémonos na escarabana.
● Tamén, só en certos contextos:
Fuxir dun perigo e dar noutro && Saír dun perigo e meterse noutro
NOTAS:
1. Cómpre así mesmo ter en conta que estas expresións poden, en certos contextos, compartir espazos de uso con expresións equivalentes a ir de mal a peor, que veremos noutra ocasión.
2. Velaquí un sucinto repaso léxico a voces que, se cadra, resultan descoñecidas ou dubidosas para algúns lectores (naqueles casos en que tiramos literalmente a definición do Dicionario da Real Academia Galega [DRAG] en liña, sinalámolo):
Paraño (DRAG): Pedra da parte superior da boca do forno, en forma de viseira.
Souto (DRAG): Terreo poboado de castiñeiros. Sinóns.: castañal, castiñeira.
Chousa (DRAG): 1. Terra de labor cercada, polo xeral de pouca extensión e situada preto da casa. Sinón.: cortiña. 2. Porción de monte cercada, de non moita extensión. Sinóns.: zarra, zarro. [É de supor que a acepción correspondente á expresión reflectida máis arriba (Saír dunha chousa e meterse noutra) debería de ser a segunda.]
Trollo: 1. Mestura de auga, terra, pedras, etc. que se forma nun lugar, sobre todo ó chover. 2. Lugar onde hai, ou se forma, moita lama. Sinóns.: bulleiro, bulló, lamazal, lameiro, lamela, lamorqueira. 3. Terreo, que pode ser prado ou monte baixo, con moita auga. [Supomos que as acepcións máis acaídas para a expresión que aquí recollemos (Tirar o pé da lama e metelo no trollo) serían a segunda ou a primeira.]
Corisco (DRAG): 1. Neve miúda ou sarabia, que cae acompañada de vento forte e frío. Sinón.: calistro. 2. Vento frío do norte. Sinóns.: calistro, escarabana, xeeiro.
Escarabana (DRAG): Vento frío do norte que sopra nos meses de inverno. Sinóns.: calistro, corisco, xeeiro.
3. A voz trollo está recolleita, na fonte da que se tirou (“Fraseoloxía de Moscoso e outros materiais de tradición oral”), como atoleiro.
4. As expresións galegas están tiradas das seguintes fontes:
- Recolleita propia da oralidade galega.
- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).
- Franco Grande, Xosé Luís: Diccionario galego castelán e vocabulario castelán-galego (2ª edición), 1972. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina.
- García, Constantino & González González, Manuel (dirs.): Dicionario castelán-galego da Real Academia Galega. Colección Galicia Viva / Real Academia Galega. Fundación Pedro Barrié de la Maza, ano 2004.
- Martínez Seixo, Ramón Anxo (dir.): Dicionario fraseolóxico galego. Edicións A Nosa Terra, Vigo, 2000.
- Martíns [anteriormente, Martínez] Seixo, Ramón Anxo: “O labor de fraseógrafo de Manuel Leiras Pulpeiro”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 4, 2003, páxs. 59-77. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Noriega Varela, Antonio: Como falan os brañegos. Ed. Nós, 1928, A Coruña.
- Taboada Chivite, Xesús: “Refraneiro Galego”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 2, 2000. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Vázquez Saco, Francisco: “Refraneiro galego e outros materiais de tradición oral”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 5, 2003. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Ventín Durán, José Augusto: “Fraseoloxía de Moscoso e outros materiais de tradición oral”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, anexo 1, 2007.
- VV.AA.: Refráns e ditos da Ulla. Obra á que no seu día se accedeu, a través da Internet, e que actualmente xa non se atopa dispoñible.
[Imaxe: sergas.es - fonte: www.galiciaconfidencial.com]
Sem comentários:
Enviar um comentário