Ao igual que María Victoria Moreno, Marilar Aleixandre, Kristina Berg ou Heidi Kühn-Bode, entre outros, fixeron da lingua de Galicia a súa expresión literaria
Un artigo de RODRI GARCÍA
«Aprendín galego por inmersión. Caín en Vigo na familia López Facal, que foi como caer no caldeiro de Astérix». Así lembra María Pilar Jiménez Aleixandre (Madrid, 1947) a súa chegada ao galego, unha lingua na que acabou escribindo, gañando os principais premios literarios (Xerais, Merlín, Álvaro Cunqueiro ou o Manuel Murguía) e formando parte da Real Academia Galega. «Non ten moito acento de Madrid», lembra que lle dicían cando chegou a Vigo no ano 1973.
Marilar Aleixandre é alófona, que, segundo o Portal das Palabras, «é literalmente alguén que fala nunha lingua diferente, aínda que realmente se aplica a aquela persoa que escribe nunha lingua distinta da lingua nai ou da súa lingua de instalación». Esta académica dubida de se se poden considerar alófonos ao polaco Joseph Conrad ou ao ruso Vladimir Nabokov, coas súas obras en inglés, ou o irlandés Samuel Beckett, na súa obra francesa.
María Victoria Moreno, nacida en Mérida e protagonista do Día das Letras Galegas, renegaba da etiqueta de escritora alófona en galego e reivindicaba o seu papel de autófona, un termo da súa creación que deu a coñecer no congreso Poetas Alófonos en Lingua Galega e que se entende partindo da palabra alófono.
Aínda que «tiña facilidade para as linguas, e cando vin falaba inglés, francés e castelán», di Aleixandre, as poucas clases de galego ás que foi foron as que daba un cura, Paco Carballo, na entón ilegal asociación de veciños do Calvario, en Vigo. «A única que non era galega era eu, pero tiña actitude de aprender».
Uns anos antes, en 1968, chegou a Galicia Heidi Kühn-Bode (Baviera, 1945), filóloga, escritora, profesora e tradutora, sobre todo de textos da lírica galega. Foi a gañadora do premio Estornela de teatro para nenos convocado pola Fundación Neira Vilas e contaba daquela que escribe en catro idiomas: galego, alemán, castelán e inglés. Heidi veu para Galicia porque namorou do home que, nunha das manifestacións daquel ano 1968, en Madrid, a axudou a escapar dos cabalos nos que cabalgaban policías vestidos de gris.
Tamén por amor chegou ao galego Karin Anna Kristina Berg Casares (Halmstad-Suecia, 1948- Vigo, 2012), que no ano 1971 coñeceu ao escritor Carlos Casares, con quen casou. Só oito anos despois da súa chegada a Galicia publicaba Doa Galicia (Galaxia) e máis adiante, en 1987, Un neno viquingo (Galaxia). Son só tres exemplos de persoas que viñeron de fóra para falar e escribir na lingua do país ao que chegaban, e do que hai exemplos anteriores como o caso de García Lorca, autor dos Seis poemas galegos.
«Eu son da secreta, o meu caso non che serve», asegura Xavier Alcalá, nacido en Miguelturra de Calatrava, unha poboación de Cidade Real, aínda que, conta divertido, no seu libro de escolaridade alguén puxo Biscaia. Con cinco anos «aprendín as letras en Ferrol», que era a onde foi a familia, pero «nunca aprendín a falar galego», xa que entón o ensino era en castelán e esta lingua foi unha opción persoal, o mesmo que a dos alófonos que de fóra viñeron para falar o galego.
«Era a única que non era galega nas clases daquela ilegal asociación de veciños do Calvario»
Recuperan a análise da escritora sobre os «Seis poemas galegos» de García Lorca
Xesús Alonso Montero encargoulle a María Victoria Moreno no ano 1985, coincidindo co medio século da primeira edición dos Seis poemas galegos de Federico García Lorca, unha análise deses versos. Agora, este artigo ve a luz nunha publicación do Consorcio de Santiago e da editorial Galaxia, É a lúa que baila... María Victoria Moreno e a lírica dos Seis poemas galegos de Federico García Lorca. Con anterioridade, segundo recolle o estudo introdutorio do catedrático Alonso Montero, unicamente se publicara na revista Madrygal da Universidade Complutense no 2015. «Cónstame que, tres anos despois, son moi poucos os profesionais que teñen coñecemento deste orixinal comentario», asegura o ex-presidente da Real Academia Galega no seu texto.
O artigo da homenaxeada este ano polo Día das Letras Galegas consta de dezanove folios mecanografados, cunha portada co longo título do traballo Danza da lúa en Santiago. Suxerencias para unha aproximación a Federico García Lorca, poeta galego. Nesa portada, en anotacións a bolígrafo, María Victoria Moreno asegura que o propósito é dar algún argumento de que os Seis poemas galegos «teñen o seu punto de partida no mesmo mundo poético que o resto da obra de Federico García Lorca». Xa na primeira páxina do seu artigo, a escritora destaca que «non fariamos unha boa lectura do Lorca poeta galego se non contextualizásemos os Seis poemas galegos no conxunto da traxectoria do seu autor, e se non tomásemos como punto de referencia o mundo poético que este posuía cando veu a Galicia en 1932». Ademais da introdución de Alonso Montero e o texto de María Victoria, o libro recolle tamén unha reprodución dos versos de Lorca.
Doutra banda, a Xunta recuperou en formato dixital dous libros de María Victoria Moreno, Verso e prosa e As linguas de España. Tamén Monbus permite na súa web a descarga de Querida avoa, o seu texto para os Contos do Castromil.
A Universidade de Santiago publica traballos sobre a autora e un relato inédito do seu viúvo
Nun lugar de Galicia é o título do libro co que a Universidade de Santiago lembra a figura de María Victoria Moreno. Inclúe traballos de varios investigadores nos que se aborda a traxectoria e a obra da escritora. «Hai una análise sobre a obra literaria, da infantil e xuvenil, pero non só, porque María Victoria reloce como poeta, narradora e ensaísta», asegurou onte a profesora Branca Roig Rechou, coordinadora dá publicación.
Nun lugar de Galicia tamén recolle textos inéditos. Este é ou caso dun relato escrito polo viúvo dá autora, Pedro Ferriol, non que dá a coñecer como se coñeceron e as decisións que tivo que tomar despois dá morte dá homenaxeada non Día das Letras Galegas. Ou viúvo e a filla tamén lle cederon á USC ou relato Nosoutras, ata este ano inédito, e que tamén saíu publicado recentemente noutro libro.
A homenaxe da universidade compostelá en Fonseca tamén incluíu a lectura de traballos da escritora por parte dun grupo de estudantes, así como a conferencia A proeza cívica e literaria de María Victoria Moreno a cargo do catedrático xubilado e membro da RAG Xesús Alonso Montero, que destacou que o que fixo a escritora «ten doses de valentía e heroicidade».
Sesión pública dá Academia Galega non Teatro Principal de Pontevedra
A Real Academia Galega celebra hoxe no Teatro Principal de Pontevedra (12.30 horas) un pleno extraordinario dedicado a María Victoria Moreno. Na sesión intervirán tres membros de número da institución moi vinculados á escritora: Marilar Aleixandre, Fina Casalderrey e Xesús Alonso Montero. Cada un deles ofrecerá unha visión distinta e persoal da autora que en 1963 se asentou en Pontevedra e -agás dous anos que residiu en Lugo por razóns laborais- onde pasaría a súa vida ata o seu pasamento no 2005. Concluirá a quenda de oradores o presidente da RAG, Víctor F. Freixanes. Xesús Alonso Montero foi compañeiro de María Victoria Moreno na súa xeira luguesa, mentres que Fina Casalderrey foi alumna dos cursos de galego que impartía a autora homenaxeada este ano co Día das Letras.
Non IES Torrente Ballester
Tamén hoxe a Xunta celebra en Pontevedra, no IES Torrente Ballester (11.00 horas), un acto en memoria de María Victoria Moreno, docente deste centro educativo. A homenaxe estará encabezada polo presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijoo. Participará a familia da escritora, coa intervención da súa filla, Begoña Llácer Moreno, e dunha neta, que lera un dos seus poemas. Ademais, Adrián Torres, un músico parente de Moreno, interpretará unha peza baseada noutro dos seus poemas. Non será a única intervención musical, xa que o acto contará coa participación do dúo formado por Rosa Cedrón e Emilio Rúa, quen adaptaron para esta ocasión un dos poemas do libro Elexías de luz, titulado Cantigas.
[ Fonte: www.lavozdegalicia.es]
Sem comentários:
Enviar um comentário