«O Processo», sobre a destitución de Dilma Rousseff, converte cada proxección en acalorado mitin

O festival entrega a culler, á espera duns premios aos que custa atopar merecedores

Un artigo de JOSÉ LUIS LOSA 

É ben sabida o sinal marcadamente  político que posúe a Berlinale. Está no seu ADN, e así como Cannes lávase tradicionalmente as mans e mergulla como un gran mercado sen alma (máis aló de cuestións moi puntuais e artísticas como a batalla do pasado ano con Netflix ), en Berlín ponche unha peli sobre a traxedia humanitaria dos refuxiados, sobre a proclama dun cineasta iraniano condenado a un ostracismo de baixo perfil ou en torno calquera película con argumento ou subtrama LGTBI e xa o filme entra aos ombreiros na praza. Con independencia do que logo deveña. Este ano estase producindo un efecto bóla de neve, pero neste caso ben fundamentado -isto é, con razón de ser artística e discursiva- a partir da obra documental Ou processo, da directora Maria Augusta Ramos. Nela, Ramos analiza o que foi o impeachment que concluíu na controvertida destitución da presidenta Dilma Rousseff e o seu rápido recambio por un home do máis puro establishment, o seu vicepresidente Michel Temer. 

O Processo non ofrece punto de vista a partir de voz en off subxectiva senón que elabora o seu discurso a partir da montaxe de moi diverso material de arquivo, esencialmente do xuízo que tombou a Rouseff. Pero tamén de cintas nas que queda ao descuberto o rol de Michel Temer como responsable máximo dunha conspiración iniciada xa durante o mandato de Lula Dá Silva. E sobre esa premisa observacional vai construíndo un retablo clarividente do que foi en Brasil unha manobra de longo percorrido, a da deposición de Rousseff e do seu partido, unha vez que os poderes fácticos tomaron en consideración que un golpe de temón era xa posible, tras os anos nos que Lula e o cambio social parecían inatacables.  E de acordo a un plan xeral de viraxe ideolóxica geoestratégico nunha América Latina á que se quere afastar de gobernos como os de Rouseff, Kirchner ou Correa. Explica O Processo o que considera situación de anormalidade democrática, cando porcentaxes de poboación que superan o 80% piden repetidamente nas rúas que se produzan xa unhas novas eleccións. Pero o goberno de Temer, aínda cercado polo seu aquí ben mostrado xogo sucio no impeachment de Rousseff e polos casos de corrupción que chegan ata o palacio presidencial, mantense facendo oídos xordos estes reclamos. 

O  certo é que case poderían chegar a Brasília as ondas expansivas que xeran in crescendo as febrís proxeccións do Processo nesta Berlinale. Provocan o que son case espontáneos mitins, en pases nos que o público participa activamente no debate posterior. Tamén estimuladas -hai que dicilo- polo consabido barroquismo no compromiso do mundo dos creadores brasileiros, moi numerosos aquí. E que viven o sentimento engagée cun apasionamiento propio de cando baixo o cimento se soñaba a praia. 

O palmarés 

Esta tan triste Berlinale entregou definitivamente a culler cunha espantosa película polaca de Malgorzata Szumowska, Mug, que quere ir de farsa sobre un país toleado por un catolicismo supersticioso e milagrero. Toléache a ti se non desconectas pronto. E é irregular a cinta alemá In Dean Gängen, de Thomas Stuber. Ambientada nun supermercado low cost no medio da nada, na zona máis deprimida do que foi a Alemaña do Leste, ten unha primeira hora infame na súa ambición dun humor pretendidamente moi gracioso, a xulgar polo que se ri a pena local. Interésame a súa segunda parte, cando se vai escurecendo e móstranos os restos do naufraxio da reunificación, tan ben vendida como soño colectivo,  pero que deixou a tantos «ossies» na cuneta e cunha soga ao pescozo. 

Finalizada por fin unha Berlinale paupérrima, queda agora ver de onde saca hoxe o xurado material para repartir tanto premio. Algo, por forza deberalles caer a Wes Anderson, ao ruso Alexei German Jr, ao alemán Petzold e á sensacional cinta paraguaia As herdeiras, que foi a revelación, o claro sleeper deste festival. E, seguro, non esquecerán a Lav Diaz, o filipino flagelador fronte ao cal os cronistas de festivais deberían ter dereito de recorrer ante Human Rights Watch.

[Imaxe: Hannibal Hanschke/Reuters - fonte: www.lavozdegalicia.esx]