L’espèr es bèl per que la lenga subrevisca encara longtemps

La jornalista Sirine Tijani estudièt l’istòria a l’Universitat del Miralh de Tolosa (ara Joan Jaurés). Pels mastèrs 1 e 2, escriguèt doas memòrias sus las relacions entre eretics, crestians e josieus en Occitània centrala e en Catalonha a l’Edat Mejana. Puèi intrèt a l’escòla de jornalisme de Tolosa e ne foguèt diplomada en 2010. A l’ora d’ara es jornalista, especializada dins las informacions en lenga nòstra. Respond a las questions de Laurenç Revèst.

D’ont vos ven l’interés per la lenga e la cultura occitanas? Cossí avètz aprés la lenga?

Aprenguèri l’occitan a l’ostal amb ma maire e mon grand que nasquèt a Grepiac en Nauta Garona e venguèt viure a Tolosa a 5 ans. Per mon grand, coma pel mond de sa generacion, èra simplament “un patés” que parlava sonque en familha mas ma maire prenguèt consciéncia qu’èra una lenga vertadièra dins las annadas 70 e dempuèi milita per sa salvagarda e son desvolopament. M’a transmés a ieu e a mos dos fraires son amor de la lenga e sa volontat de l’aparar.

Estudièri en seguida la lenga al licèu e coma faguèri 5 ans d’estudis d’istòria a la facultat, aguèri sovent l’escasença de trabalhar sus de tèxtes medievals en occitan.

Coma mon paire es d’origina tunisiana, ai tanben una dobla nacionalitat. Fins a l’atge de 6 ans, viviam 10 jorns per mes a Tunis. Çò que fa que dins ma familha, podèm ausir mai d’una lenga dins la meteissa jornada, escotar tant de musicas occitanas coma tunisianas, agachar una partida de rugbi de l’Estadi tolosan e l’ora d’aprèp una partida de fotbòl de l’Esperança de Tunis, manjar un caçolet fach per ma grand un jorn e una slata meshoia facha per mon paire l’endeman.

Soi estacada a la cultura tunisiana de mon paire e a la cultura occitana de ma maire. Per ieu, es un astre vertadièr d’aver agut tota ma vida aquesta dobla cultura, pensi qu’aquò ajuda per aver un esperit dobèrt, per pausar un agach mai larg sul monde e aquò m’ajudèt fòrça dins mos estudis e m’ajuda ara dins mon mestièr.


Qu’es la situacion de l’occitan ara en cò vòstre, sa visibilitat, sa transmission?

Nasquèri e demòri a Tolosa. Es vertat que vesèm una cèrta evolucion a respècte de la plaça de la lenga e de sa visibilitat dins la ciutat: podèm ausir d’occitan dins lo mètro, legir la lenga per carrièras, podèm prene de corses aisidament en çò d’un fum d’estructuras, i a un nombre bèl d’associacions, la dimenjada es sovent possible d’anar a un concèrt en òc, a un balèti o un estagi. En aqueste moment, i a per exemple lo festenal Occitània que balha la possibilitat als tolosans d’ausir parlar “d’occitan” e “d’Occitània” als meses de setembre e d’octòbre e de tot segur, i a l’Ostal d’Occitània, luòc central al còr de la vila…

L’ensenhament de la lenga es plan implantat dins la ciutat mondina. Las Calandretas son plan activas amb doas escòlas al dintre de la comuna e 6 en Nauta Garona. Lo collègi Calandreta a dobèrt fa 3 ans e compta ara un cinquantenat de calandrons. Mas l’ensenhament de l’occitan a sa plaça tanben a l’escòla publica amb 3 escòlas mairalas e 3 escòlas elementàrias a Tolosa que prepausan un cursus bilingüe, sens parlar de l’Universitat Joan Jaurés e son departament d’occitan plan actiu. Segur que doblidi un fum d’autras causas e segur tanben que demòra un fum de causas de far e cal encara se batre per elas (pensi per exemple a l’occitan dins lo tramvai…). Mas m’agrada mai de veire d’en primièr çò positiu!

Dempuèi 7 ans que trabalhi coma jornalista, ai sentit una modificacion del vejaire que lo mond pòrtan sus l’occitan: a la debuta, deviái tostemps explicar çò qu’èra l’occitan, qu’èra pas un “patés”, me deviái totjorn justificar e explicar que “òc, trabalhar en occitan èra una causida personala e una volontat prigonda e que mon sòmi èra subretot pas de partir a París per èsser jornalista ailà” (çò que volián la majoritat de mos collègas de l’escòla de jornalisme per exemple).

Mas dempuèi qualque temps, ai remarcat qu’ai pas pus besonh d’explicar çò qu’es, tre que disi “trabalhi per d’emissions en occitan”, sovent ara lo monde me respondon: “Es plan!”.  

Parlatz occitan en familha, amb vòstres enfants, amb vòstre entorn?

Lo parlavi amb mon grand mas es partit. Ara lo parli amb ma maire e amb mos pichons nebots que son en Calandreta. E plan segur amb los amics que la parlan.


Per vos, qu’es la plaça de la femna dins l’occitanisme? A evolucionat despuèi las annadas 1970? Una capolièra del Felibritge o una presidenta de l’IEO...

Onèstament, pòdi simplament parlar a mon nivèl e amb mon experiénçia de jornalista mas es vertat que dins mon mestièr, rescontri un fum de femnas dins las associacions, dins l’ensenhament, dins la musica, la cultura que se bolegan fòrça mas quand s’agís de parlar davant una camerà, lor agradan pas de se botar endavant. E en politica, segur que son mai sovent d’òmes que son sul davant de la scèna.

Las femnas son tan presentas coma los òmes dins lo mitan occitanista mas tre que s’agís de pòstes de responsabilitat, me sembla que i a mai d’òmes que de femnas. Mas pensi qu’es la meteissa situacion endacòm mai, l’occitanisme es pas diferent sus aquesta problematica dels autres.

E dins lo ròtle qu’aguèron e qu’an las femnas dins la transmission de la lenga occitana?

Dins ma familha, son las femnas qu’an transmés la lenga: la grand de ma maire èra una vertadièra mèstra femna que menava son mond e regnava sus sa familha, e es ela que transmetèt la lenga a mon grand e a ma maire. E per ma generacion, segur qu’es ma maire qu’assegurèt (per ieu e mos fraires) e qu’assegura totjorn (per mos pichons nebots) la transmission de la lenga e subretot la consciéncia que la cal aparar.

Cossí l’occitan seriá salvable a partir de la situacion actuala?

Soi mai optimista que ma maire, per exemple, per l’avenidor de la lenga. Segur que lo camin serà mai que complicat, al nivèl de las institucions jacobinas , de la desinformacion, de la bestiesa, de la manca de coneissenças … Mas quand vesi sul terren, pendent que trabalhi, cossí es aisit de trapar de reportatges per çò que i a tant de mond que se bolegan, talament d’eveniments, d’associacions, d’iniciativas de rendre compte, quand vesi mon nebot de 9 ans me dire qu’a fisança dins l’avenidor per çò qu’es la relèva e que compta plan participar a la lucha e ganhar, me disi que l’espèr es bèl per que la lenga subrevisca encara longtemps.

 

Laurenç Revèst

[Imatge: ACT formation - poblejat dins www.jornalet.com]