O gran ano de «Seis poemas galegos»

Lorca alcanza un elevado recoñecemento no 2018 en Galicia polo seu singular libro 

 

 

Por JOEL GÓMEZ   

 

O 27 de decembro de 1935, segundo o colofón, publicouse Seis poemas galegos, de Federico García Lorca. É o seu único libro nun idioma diferente ao castelán. Transcorridos 83 anos, o autor andaluz alcanza no 2018 un elevado recoñecemento en Galicia por ese singular traballo: desde maio saíron ao mercado tres edicións distintas, do Consorcio de Santiago e das editoriais Chan dá Pólvora e Alvarellos, as dúas últimas con reproducións facsimilares da príncipe, impresa na empresa do político e editor Ánxel Casal. En xullo, Lorca foi nomeado fillo adoptivo de Santiago polo pleno municipal (que tamén designou a Ánxel Casal alcalde de honra). Publicouse un volume cos materiais coñecidos da súa primeira viaxe de estudos a Galicia, en 1916, cando tiña 18 anos. Conmemorouse por vez primeira o Día de García Lorca en Galicia, con actividades centrais o 25 de outubro (a última, esta semana en Redondela). Editouse unha unidade didáctica para escolares de Santiago. E o Casino compostelán institúeo o premio Lorca, Guerra dá Cal, Blanco Amor, concedido á alcaldesa de París, Anne Hidalgo, para «recoñecer as persoas ou entidades que fomentan o diálogo, a concordia e a fraternidade, recordando así ese momento da nosa historia que tamén simbolizaron Lorca, Guerra da Cal e Blanco Amor, que cristalizou na creación e publicación dos Seis poemas galegos», segundo argumenta o fallo.  

 

«Para nós, para as galegas e galegos, [estes poemas] son ouro puro. Pola empatía que Federico mantivo coa nosa cultura, e pola proxección internacional que estes poemas significan para o noso sistema literario», resalta a citada unidade didáctica. Elaborouna Henrique Alvarellos, principal animador da maioría destas actividades. No seu editorial sae estes días a última edición facsimilar, acompañada de 14 fotografías: as 10 coñecidas de Lorca en Galicia, dúas en Madrid -unha con Guerra dá Cal e outra con Valle-Inclán (acompañado da directora do grupo teatral Anfistora, Pura Ucelay)- outra en Bos Aires, co xornalista coruñés José Ramón Lence, quen alí o entrevistou en 1933, e a última de Lorca e a súa nai, realizada por Eduardo Blanco Amor en Granada.  

 

Na gran viaxe de estudos de García Lorca, libro publicado en febreiro, Alvarellos defende que na visita de 1916 á comunidade o autor decidiu dedicarse á literatura. E no seu primeiro libro, único de narrativa, Impresións e paisaxes (1918), está Galicia.  

 

Os poemas galegos emerxeron no primeiro dos tres viaxes a Galicia documentados en 1932. O xornalista Rei Alvite publicou o 12 de maio de 1932 en La Voz de Galicia, na súa «Crónica de Santiago», que Lorca «foi obsequiado cunha cea onte á noite no ‘Bar Viño'. Regresou da Coruña e permanecerá aquí uns días co gallo de escribir un poema acerca de Compostela».  

 

 

 

Pouco despois se atopou en Madrid con Ernesto Guerra dá Cal, ferrolán que estudaba Letras, quen foi actor dirixido por Lorca en espectáculos representados por Anfistora en teatros madrileños. Lorca faloulle con entusiasmo de Galicia e da súa idea de reflectila na súa poesía. Dá Cal, segundo relata, propúxolle facelo en galego e ofreceuse para iso como «dicionario vivente». Pola súa insistencia son seis poemas (inicialmente compuxera o Madrigal e posiblemente a Danza, ambos de tema santiagués, refire Dá Cal), e, sobre todo, debido a el están en galego. Xosé Luís Franco Grande evidenciou en 1985 o descoñecemento que tiña Lorca do galego, ao analizar a súa parte manuscrita da Danza dá lúa en Santiago. Méndez Ferrín publicou en maio de 1987 que, «se cadra, algún día levaremos á imprenta unha nova edición que rece así, na portada: “García Lorca/ Guerra da Cal, Seis poemas galegos”. E non pasa nada».  

 

Alonso Montero afirmou en 1980 que se publicaron sobre un centenar de edicións deses poemas. Desde entón foron moitas máis. E traducións, música, audiovisuais, teatro, ilustracións e outros produtos en diversos formatos, incluído Internet, que converten ao singular libro en, talvez, o maior éxito das letras galegas do século XX. E tamén dos máis difundidos de Lorca, pois algunhas edicións se reproduciron en xornais con decenas de miles de exemplares de tirada.

 

 

[Fonte: www.lavozdegalicia.es]