L'occitan est valorisé par la loi catalane, et la
capitale n'est pas indifférente à cette langue cousine au passé
prestigieux. Dans quelques lieux on peut être certain de l'entendre.
« Hello ! May I to speak you german ? English ?”
- “Podeu em-parlar en català…a poc a poc si us plau”
- « …peró…com s’explica que parleu… ? »
- « El català es proper’a l’occità que parlo cada dia »
-
Espantat, mai sedusit, lo joine emplegat de l’Ofici dau torisme de
Barcelona laissa lèu tombar tot biais de faire protocolàri per
sotalinhar que lo visitor devriá pas mancar de regardar Televisió de
Barcelona, la sera, « hi ha cinc minutas d’occità aranès ! ».
La scèna se debanava dins lei premiers jorns de 2014 a l’Aeropòrt de
Barcelona. Li arriba pas tant d’ausir d’estrangiers que parlan un pauc
la lenga dau país, mai s’i saup ben que l’occitan es ara una lenga de
valorisar.
E, lèu, l’interlocutor professionau devèn simplament uman, tant urós coma es sosprés que sa lenga siegue ara internacionala. Per aquelei que l'aprenon, lei pòrtas se duerbaràn mai aisadament, e am'elei lei gents seràn mai amistadós, coma d’amics que se sènton respectats.
 |
| Depuis 2010 le Parlement catalan, fait unique au monde, reconnait l'occitan comme langue officielle (photo MN) |
L'occitan "legau" es pas qu'aranés
Se pòu encara vèire, aquò, pròche la Gara de França, onte lo
jornalista cèrca lo tot novèu centre museau dedicat a la presa de
Barcelona en 1714, El Mercat del Born.
Un cinquantenari tant ventrescat coma boniàs, l’avisa amé sa mapa ai
mans, un pauc esmarrat ; e vòu l’ajudar a trobar son camin.
-« Deutsh ? English ? »
- « Francés, peró podeu em-parlar… » la seguida, ja la coneissètz.
- « Ah ! seu de Perpinya ! »
- « no, peró Provenzal »
Estonament, un còp de mai. Lèu seguit d’un començament d’acolada. E
s’enseguisse tot un discors sus l’independéncia de la Catalonha, que se
discuta a l’ora d’ara e qu’aprovariá l’òme.
L’occitan, èra per la màger part dei Catalans d’Espanha aquela lenga cosina qu’a pas agut d’astre. Perduda mai magnifica. E per elei, se resuma mai que d’un còp a l’aranés, aquela varietat dialectala dau Bearnés que se parla a la Val d’Aran, demieg 2 o 3000 abitants, dins lei Pireneus.
« Mai la Lèi catalana reconèis l’occitan, pas lo solet aranés », precisa Manel Zabala, jornalista a Televisió de Barcelona. « L’occitan lengadocian es admés per l’admenistracien. E tota demanda facha en occitan deu trobar una responsa en occitan, onte que siegue sus lo territòri de la Generalitat ».
L'adreissa de conéisser : Hotel Entitats
 |
| Avec la présidente du Caoc Nùria Bayó, les deux salariées du Centre, Dolors (assise) et Laia. Bon accueil garanti (photo MN) |
Despuei lo 1er d’octobre 2010 l’òc a un caractèr oficiau en Catalonha . La Lèi 35 precisa que « La lenga occitana, denomada aranés en Aran, es la lenga d’aqueu territòri e es oficiala en Catalonha ».
A pròva de la bèla vitalitat d’aquela Lèi, unique tèxte au monde que dona l’estatut de lenga oficiala a l’occitan, de ciutadans se ne’n sèrvon deja per enquequinar la poliça.
Un nos ditz qu’a l’escasença d’una emenda, la Polìcia Urbana de Barcelona siguèt sasida d’una contestacien tot en òc.
Li a faugut trobar de competéncias per tradurre lo tèxte, puei per li respondre. Es un apondon de paperassariá que fa veire que l’occitan es ara intrat dins lei mors.
Luenh d’aquela galejada, l’occitan es una causa seriosa au Centre d’Agermament Occitanò Catala.
L’associacien creada en 1977 per Josep Maria Batista i Roca organisa de cors d’occitan lengadocian de quatre nivèus, dau començant au confirmat.
"Dommage qu'on entende pas l'occitan en Occitanie"
 |
| A 9h le soir on trouve encore des passionés de lilttérature occitane a l'Hotel Entitats (photo MN) |
S’atròva a Gràcia, un vilatge au mitan de la metropòli ais avengudas e carrieras largas e longassas. Aquí, s’i tròba un bastiment de la Generalitat, l’Hotel Entitats, monte doas emplegadas, Dolors e Laia, se partejan un pichon burèu e vos aculhon amé gaug. Lei cors, elei, se debanan au nivèu mai aut, fin qu’a 9 oras de la sera.
Aqueu vespre, lo cors dei confirmats s’interèssa a un tèxte de Daniela
Julien, que parla d’un desmainatjament. Demieg leis escolans, toteis
adults, Elisenda, una joina frèma qu’a descubèrt l’occitan amé lei
libres de son paire.
« Era bibliofile e a l’ostau
arribavan fòrça libres dins aquela lenga. Ieu l’ajudavi a leis ordenar.
Me parlava de l’occitan e de sei bòns escrivans. »
« Benlèu qu’es ma passion per la lectura que m’a fach tornar an’aquela lenga », ajusta Elisenda. « E segur qu’es per la legir que l’apreni ! » Son entre trenta e quaranta coma ela, segon leis annadas.
Un regret per Elisenda, es de pas poder entendre la lenga quand vèn en Occitania. « L’estiu
passat siáu anada en Lemosin, e levat quauquei noms de vilatges,
l’occitan èra enluec. Quau bonur quand meme, de visitar lo castèu de Bordelha e de profiechar de l’audiò-guide en occitan ! ».
Passatge òc de Gràcia
Per Manel Zabala, au mitan de Gràcia, « siam aquí au « triangle dei Bermudas occitan de Barcelona ». Improbable endrech onte s'ausis pas l'òc dins lei carrièras, mai dins de luecs particulars.
Lo premier angle ne’s l’Hotel Entitats, monte se debanan lei cors dau Caoc, e lo segond es lo Centre artesà Tradicionàrius, travessia de Sant Antoni 6-8. Espàci de concerts e de talhiers de musicas tradicionalas s’i entend chasque jorn d’occitan.
A la fin de janvier 2014, son programa lo farà veire : lo 31 s’i
jogarà de « musica radicala de Gasconha » dins una nuech dau fòlc.
E a quauquei mètres, la taverna Terreta es lo rendètz vos dei Valencians de Barcelona. « Lei practicas son lei memas… »
La Taverna onte s'escota Marti
 |
| A la Taverna Jan Petit, l'occitan est ostentatoire (photo MN) |
Pròche d’aquela bolegadissa de lengas e de culturas musicalas, fau anar s’assetar a la taverna de Jan Petit (C.Guilleries, 17 e tel. 00 34 652 20 88 80). Es lo tresen angle.
Una bèla tiera de botelhas de bièras sota una bandiera occitana que
tapissa lo plafon, un percolator en forma de divessa blanca, quatre
taulas e lo plen de bòna umor ne’n fan lo luec monte lo quartier se dona
rendètz vos.
« Verai qu’es una beguda de quartier, mai s’i passa de musica òc, e leis entrepans li son clafits de pastís d’òc », precisa « Jan Petit », que li dison Jòrdi Ràfols quand se lèva lo camisòt sang e òr estampat de la crotz de Forcauquier.
Jòrdi èra istorian e arqueològ e a viscut quinze ans à Tolosa e a Pau.
Quand a tornat au sieu, la crisi aviá estraçat tot lo sector. Plus ges
de trabalh. « Amé ma companha, avèm rasclat nòstra caissa d’esparnha
per crompar aqueu luec, e ai finalament viscut un pantai qu’aviáu meme
dau temps de meis estudis ».
"Catalans de luenh o fraires, comuniem toteis ensems"...
Un entrepan a la sobressada (una especialitat occitana mai tanben
malhorquina) e una bièra davant elei, lei practicas li vènon en vesin o
per parlar fins qu’a pas d’ora, de l’epòca, de Barcelona, d’Occitania o
de que que siegue alòr que la sònò fa entèndre la vòtz grèva de Claudi Marti.
E la familha, va sabèm, es essenciau.
Per tot aqueu monde, la venguda d’un jornalista d’expressien occitana,
meme se trabalha per lo pichon Aquò d’Aquí, es un eveniment, que pòu
donar un subjèct a Televisiò de Barcelona. Se discuta a l'ora d'ara.
L’occitan, dins aquela cadena de TV publica,
serà una dei lengas, demieg un ensems valorisat de 21 autras, qu’an
drech a cinc minutas setmanieras : portugues, urgù, berbèr…Vaquí
Barcelona !
Mai aquí, au trefons d’aquela ciutat onte tres
milions d’abitants parlan o entendon lo catalan, l’occitan serà
especiau. Farà figura d’un cosin.
E la familha, va sabèm, es essenciau.
Michel Neumuller
[Poblejat dins www.aquodaqui.info]
Sem comentários:
Enviar um comentário