segunda-feira, 29 de abril de 2024

«A insoportable levedad do ser»: o clásico da Guerra Fría que conquista aos zetas

 

A novela explora o amor, o desexo, as inseguridades e a liberdade a través das relacións que unen a Teresa, Tomás, Sabina e Franz

Escrito por BELÉN ARAUJO

Se Milan Kundera (Brno, 1929?París, 2023) levantase a cabeza, sorprenderíase ao ver como este pequeno librito azul alaga booktokA insoportable levedad do ser (Tusquets) cumpre 40 primaveras cun espírito renovado grazas a un aluvión de fans cuxos pais probablemente nin se coñecían cando a obra viu a luz por primeira vez en 1984. E por que esta novela escrita en plena Guerra Fría conquistou á xeración zeta?

A resposta facilona é o falecemento do checo en xullo do ano pasado, que indubidablemente resucitou este clásico da literatura contemporánea. Pero máis aló do circunstancial, hai algo da historia de Teresa, Tomás, Sabina e Franz que atrae aos máis novos.

A novela explora o amor, o desexo, as inseguridades e a liberdade a través das relacións que, ao longo dos anos, unen a estes catro personaxes. Pero o brillante é que, facéndoo, revela unha verdade universal: que os conflitos son, do mesmo xeito que a propia existencia, tan pesados ou liviáns como un os deixe ser.

Pode parecer unha reflexión densa, si, pero aparece rodeada de infidelidades, anhelos imposibles e traumas familiares que lle achegan o punto xusto e necesario de salseo que chamou a atención de usuarios como \teresariveeraa. «Perdoarías uns cornos?», comeza a súa reseña a andaluza con máis de 100.000 seguidores en TikTok, para despois confesar que ela se expón esa pregunta dunha forma «totalmente distinta a cando empezou a ler o libro». Tamén houbo un cambio na mente de \amazonasliterarias, que confesaba que «lelo foi un enfrontamento a ese ideal romántico e utópico co que crecín».

Con todo, Mariang, a pata menos elegante do pódcast A Rica e a Quinqui, ten outra visión. Ela cre que o amor non é «a alma do libro» e, co seu habitual sentido do humor, destacaba que unha das cousas que máis lle gustaron da novela era «toda a disertación sobre a culpa, o sacrificio...» que lle provocou «algo parecido a unha ferida de bala no bazo». E non é de estrañar. Ás veces as verdades son xerros de auga fría.

Kundera é mestre nisto de relativizar e de explorar os camiños que dan propósito ás nosas vidas. Unha visión optimista que, a unha xeración farta e cravada na eterna frustración polo combo precariedade laboral-prezo do alugueiro, parece sentarlle ben.

 

[Fonte: www.lavozdegalicia.es]

domingo, 28 de abril de 2024

Bildu trenca el tabú i obre un nou cicle a Euskadi

 

Els abertzales han bastit una alternativa al PNB, que governarà gràcies al seu pacte tradicional amb el PSE.

Els resultats

La campanya electoral a Euskadi tenia una novetat rellevant: els candidats de les forces polítiques més importants s’estrenaven en unes votacions. El PNB va comunicar al lehendakari Íñigo Urkullu que apostava per Imanol Pradales com a presidenciable, mentre que EH Bildu va decidir presentar Pello Otxandiano després de dues eleccions consecutives postulant Maddalen Iriarte. Dos candidats nous que han projectat una imatge més moderada i moderna, tot i que evidentment partien d’espais ideològicament distanciats. La competència, de caràcter centrípet, s’esperava acarnissada. La darrera setmana de campanya va tenir una derivada comunicativa en clau espanyola, després d’unes declaracions d’Otxandiano en què no qualificava ETA de banda terrorista. Malgrat que es tractava simplement d’una qüestió terminològica —i EH Bildu rebutja clarament la violència com a mecanisme per a assolir els seus objectius polítics— els mitjans de Madrid van aprofitar per sucar-hi pa.

Tot i això, l’escenari de frec a frec entre els conservadors bascos i l’esquerra sobiranista que apuntaven les enquestes va ser el que finalment van mostrar les urnes. Els dos grups parlamentaris més grans del parlament de Vitòria seran el del PNB (27 escons, 370.554 vots) i el d’EH Bildu (27 escons, 341.735 vots). Si el PNB és la força més votada a Biscaia (39,51%), la força hereva de l’esquerra abertzale es va aconseguir imposar a les demarcacions de Guipúscoa (40,28%) i Àlaba (29,44%). La competència pel primer lloc té també aquesta altra lectura territorial, ja que, a més, ambdues forces són la segona força on no guanyen. Els nombres, per tant, posen de manifest que la competència per l’hegemonia a Euskadi és ben oberta. La resta de forces obtenen uns resultats discrets, que situen el PSE-EE/PSOE com a força clau (14,22% dels vots, 12 diputats) i reserven un paper secundari per a PP (9,23% dels vots, 7 diputats), Sumar (3,34%, 1 diputat) i Vox (2,03%, 1 diputat).

Els escenaris: ‘back to 1986’?

L’avenç de l’escrutini situava, durant la nit electoral, l’esquerra sobiranista molt a prop d’obtenir l’escó 28. Aquesta circumstància l’hauria convertida en la força guanyadora de les eleccions, malgrat que més bascos i basques haguessin posat al sobre la papereta del PNB. Aquest fet és degut a la sobrerepresentació de la província d’Àlaba, que reparteix 25 diputats com les altres dues províncies —malgrat que té menys població. D’aquesta manera, qui assoleix un millor resultat en aquell territori pot rendibilitzar millor el seu nombre de vots. Aquest era el cas tradicional del Partit Socialista (i del PP i d’Unió Alabesa), com també ho ha estat en aquesta ocasió per a Vox i Sumar. Els seus diputats, elegits per Àlaba, han costat poc més de 5.600 vots en ambdós casos. Per la seva banda, els més de 19.000 vots de Sumar a Biscaia han quedat sense representació —fet que li ha valgut la crítica per part de sectors propers a l’esquerra abertzale.

La possibilitat que una força guanyés en escons i una altra en vots, que finalment no ha tingut lloc, em va fer pensar en l’únic precedent històric d’aquesta mena. Després de l’escissió protagonitzada pel lehendakari Carlos Garaikoetxea, que va abandonar el PNB per fundar Eusko Alkartasuna, les eleccions de 1986 van resoldre’s amb una victòria en escons del PSE-EE, acompanyada de la indefectible victòria en vots dels nacionalistes. El pacte entre el socialista Txiki Benegas i el lehendakari Ardanza va permetre el govern del segon i va obrir dècades de col·laboració entre el PSE i el PNB; esquema que encara és vigent avui.

El reglament del parlament basc permet dues circumstàncies ben explícites. Si bé facilita la investidura de Pradales, que només necessitaria tenir més vots que qualsevol candidat alternatiu en segona votació, també amb tota probabilitat visualitzarà la pugna entre EH Bildu i el PNB. L’absència d’un únic candidat a la lehendakaritza permet que, durant la sessió d’investidura, Pello Otxandiano pugui postular la seva alternativa. A hores d’ara encara desconeixem si apostaran per aquesta estratègia, però donaria relleu al seu rol com a cap de l’oposició i alternativa viable per a 2028.

En conclusió, l’empat a escons entre PNV i EH Bildu (amb uns 30.000 vots de diferència) dibuixa un bipartidisme imperfecte que atorga, com és habitual, un rol central al PSE en la governabilitat d’Euskadi. En aquest escenari, com dèiem, cal esperar que es reediti el pacte entre nacionalistes i socialistes.

La irrupció d’Euskal Herria Bildu

Bildu vol dir ‘unir’, ‘unió’. ‘Recosir Euskal Herria’ podria ser una traducció lliure de les sigles abertzales. L’esquerra sobiranista basca és la triomfadora de les eleccions. Per primer cop en la història ha superat el 30% dels vots, una barrera que el situa a la lliga de les forces que governen o aspiren a governar el seu país, com el BNG, l’SNP a Escòcia o el mateix PNB. La proposta d’Otxandiano va rebre un suport popular ampli gràcies a les ganes de canvi a Euskadi, confirmant de retruc que el compromís amb la pau d’EH Bildu l’habilita com a força política a l’ús.

Em prenc la llicència de citar-me en un fragment del llibre A la sobirania per l’esquerra, escrit a quatre mans amb l’historiador Andreu Pujol, en el qual analitzàvem les perspectives estratègiques de l’esquerra sobiranista basca. El text, publicat l’any 2022, deia així:

“El gran repte d’Euskal Herria Bildu és refer ponts i construir una alternativa política en clau de futur. La seva fórmula política implica representar tota l’esquerra (des dels socialdemòcrates fins als comunistes) per configurar un front ampli capaç de substituir el model ‘fracassat i trist’ —en paraules d’Otegi— del PNB. Per fer això, els abertzales proposen trencar tabús i prejudicis per eixamplar la seva base social, adquirir responsabilitats de govern i ampliar el seu projecte a nous sectors urbans. Aquest context l’apropa a la situació d’ERC o el BNG, forces polítiques que proposen quelcom similar en el seu marc territorial.”

La principal victòria d’EH Bildu en les eleccions d’aquest 21 d’abril ha estat trencar, definitivament, el tabú. Una porció de l’electorat rellevant va confiar per primer cop en una força d’aquestes característiques, abandonat ja el fantasma de la violència i conscient de l’absència d’alternatives de naturalesa basca o espanyola. Els abertzales gairebé han aconseguit esborrar Sumar-Podemos, enguany separats, i amenacen feus electorals socialistes.

Com serà la presidència de Pradales? Quin efecte tindrà el nou govern basc, fruit d’un presumpte pacte entre PNB i PSE, en les relacions d’EH Bildu amb el govern Sánchez? Quin paper jugarà Otxandiano a les eleccions de 2028? Han estat les eleccions basques una confirmació de l’esgotament del model Sumar? Totes aquestes qüestions només podem apuntar-les, perquè encara no tenen una resposta clara. En tot cas, les eleccions han obert una nova etapa amb nous noms propis, una nova alternativa i velles majories.

sábado, 27 de abril de 2024

‘Como los griegos’, en la nación culinaria de Guillem Martínez

El libro de gastronomía del articulista da prioridad a la receta, se desentiende de la alta cocina y de los chefs estrellados y se convierte en un concilio ecuménico en el que confluyen la memoria personal, la historia de la alimentación y el panfleto combativo

Celebración del día de la Virgen, el 15 de agosto de 2023, en Kefalos, Grecia.

quinta-feira, 25 de abril de 2024

Joan Manuel Serrat, Premi Princesa d'Astúries de les arts 2024

 

El noi del Poble-sec no ha parat de rebre distincions des de la seva retirada dels escenaris l'any 2022

El cantant rebrà el premi a Oviedo en una gala que es farà el 25 d'octubre.


Escrit per TONI PUNTÍ

Joan Manuel Serrat rebrà aquest any el prestigiós Premi Princesa d'Astúries de les arts. Després de la seva retirada dels escenaris l'any 2022 amb l'extensa gira "El vici de cantar", el noi del Poble-sec no ha parat de rebre distincions com el Premi Nacional de Cultura, la medalla d'honor de la SGAE i el nomenament com a doctor honoris causa per la Universitat de Barcelona.

El Princesa d'Astúries de les arts és un premi de dimensió internacional que l'any passat va rebre l'actriu Meryl Streep i que, en anteriors ocasions, també han rebut el cineasta Martin Scorsese o l'escultor recentment desaparegut Richard Serra. La gala es farà el 25 d'octubre a Oviedo. 

Altres premiats amb el Princesa d'Astúries de les arts són la cantaora Carmen Linares i la bailaora María Pagés (2022), el també director de cine Francis Ford Coppola (2015), el director teatral Peter Brook (2019), l'actriu Núria Espert (2016) o els arquitectes Frank Gehry (2014) i Rafael Moneo (2102). Una llista no menor de noms cabdals de la cultura, que tot sovint han transcendit més enllà de les seves disciplines respectives. 

Joan Manuel Serrat s'afegirà a aquesta brillant relació de noms després d'una carrera de més de sis dècades, discos i cançons en català i castellà que són referència de la música popular i una fama que va molt més enllà de Catalunya i Espanya i que també abraça tot Llatinoamèrica.

Joan Manuel Serrat va plantejar la gira de comiat dels escenaris, que va començar l'abril de 2022 a Nova York i que va acabar de forma triomfal a finals d'aquell mateix any al Palau Sant Jordi de Barcelona, la seva ciutat, com un recorregut pel seu extens repertori.   



[Foto: EFE/ Kiko Huesca - font: www.ccma.cat]

O triángulo máxico de José Afonso: África, Portugal e Galiza

 

José Afonso, en pé, cantando, na Coruña no Festival dos Povos Ibéricos de 1978. Á dereita, sentado cunha harmónica na man, Xico de Cariño © Luisa G. Avecilla

Escrito por Xosé María Torres

O título do artigo fai referencia a un libro editado en Portugal o ano pasado e titulado José Afonso. O triângulo mágico na sua vida e obra. África-Portugal-Galiza, que repasa a vida do cantante, compositor e poeta portugués José Afonso (Aveiro, 1929 – Setúbal, 1987), e as súas vivencias e relacións con estes tres territorios. O autor é Paulo Esperança, vicepresidente da Associaçom José Afonso.

Está editado por Sons da Terra, Centro de Música Tradicional ubicado en Sendim, unha das freguesías do municipio de Miranda do Douro nas terras portuguesas de Tras-os-Montes. Fundado en 2002, ten como obxectivo estudar e promover a cultura tradicional do nordeste transmontano. Sendim é, por certo, unha localidade moi recomendáble de visitar a primeiros de agosto, cando se celebra alí un modesto pero xa consolidado festival intercéltico.

Das 223 páxinas do libro case 150 están dedicadas a Galicia, o que revela a intención do autor, que desde hai anos dedicou palestras sobre este tema do triángulo máxico, de documentar a relación de José Afonso co noso país, obxectivo para o que reproduce fotografías, carteis, programas de man, notas de prensa... todo iso con anotación de datas e lugares, un traballo ímprobo para o que o autor revela non ter recibido apoio dabondo. Así o proclama: «...não posso deixar de registar que muitos dos meus pedidos, reiterados, nomeadamente para a generalidade da comunicação social galega, não obtiveram resposta...».

Presentación en 2023 do libro 'José Afonso. O triángulo máxico na súa vida e obra. África-Portugal-Galiza' en Sendim (Miranda do Douro). Paulo Esperança de pé; á dereita, sentado, Xico de Cariño. 

A primeira visita de José Afonso a Galicia

Comeza cun debate sobre se o cantante nos visitou en 1952, cando formaba parte da Tuna Académica (ou do Orfeón Académico, no que tamén estaba integrado) da Universidade de Coimbra, onde era alumno na facultade de Letras (de feito traballaría despois durante máis dunha década como profesor de Francés e Historia en varios institutos ata que foi expulsado do ensino público). Outra posibilidade fala do ano 1964, pero son datas non confirmadas. Eran épocas nas que Zeca estaba interesado nos fados de Coimbra.

O autor repasa unha iniciativa fallida de traer a José Afonso a Ourense en 1971, nun Festival Ibérico que ía celebrarse —pero que non foi autorizado polo Goberno Civil franquista— no Pavillón dos Remedios ourensán, con figuras da talla de Paco Ibáñez (Castela), Pi de la Serra (Cataluña), os galegos Suso Baamonde, Benedicto, Bibiano, Miro Casabella, Xerardo Moscoso... e os portugueses Vieira da Silva, Adriano Correia, Rita Olivais... e José Afonso.

O libro reproduce o que escribeu Benedicto en Sonata de Amigos (edicións Xerais, 2008): Ao escoitar o álbum do Zeca Traz outro Amigo Também (1970), quedara prendado daquela «voz magnética», e quixo coñecelo. Así, vai en febreiro de 1972 a Porto, onde Discos Orfeu tiña a súa sede, e consegue o enderezo en Setúbal de José Afonso, ao que visita.

Compostela, 1972, a primeira vez (?) que se cantou “Grândola, Vila Morena” en público

Grándola foi no 25 de abril de 1974, como é coñecido, sinal (e despois himno e símbolo) da Revolución dos Cravos que poría fin á ditadura salazarista en Portugal, mentras en España seguía a ditadura de Franco.

Pois ben, na primavera de 1972 ten lugar unha xira do Zeca: comeza o 8 de maio na capital das Burgas, no Liceo Recreo Ourensán; segue en Lugo, no Círculo das Artes, e continúa o día 10 en Santiago na facultade de Ciencias Económicas, no Burgo das Nacións, nun concerto memorable que reuniu a 3.000 persoas; ao terminar cantouse “Grândola, Vila Morena” por primeira vez en público. O de primeira vez é unha calificación polémica; así o asevera Benedicto, no libro antes citado, pero o músico Xico de Cariño puntualiza que Grándola foi, si, cantada en Compostela, pero que a primeira vez tivera lugar dous anos antes en Valencia, no Teatro Principal, o 3-4 abril de 1970 nun Festival dos Pobos Ibéricos. Con todo, Miro Casabella apunta que o concerto valencián debeu ser en 1971, pois de feito Zeca comentara que despois iría a Paris a gravar un álbum, e que así lle serviría de preparación.

O libro continúa relatando as actuacións de Zeca Afonso en Galicia (como a de marzo de 1973, no Círculo Mercantil e Industrial de Santiago, daquela ubicado no Pazo de Bendaña)... ata o gran festival “Galiza a José Afonso” celebrado no parque de Castrelos o 31 de agosto de 1985, cando a súa saúde estaba xa moi quebrantada. Tras a súa morte en febreiro de 1987, o texto segue recollendo as homenaxes celebradas na súa honra no noso país... ata chegar ao ano 2022, punto final do recorrido diacrónico.

Capa do libro 'José Afonso. O triângulo mágico na sua vida e obra. África-Portugal-Galiza' 

O festival Cantos na Maré

Nesta xeira de concertos, homenaxes e tributos na nosa terra, o autor detense de forma especial no Festival Cantos na Maré, nacido en 2003 en Pontevedra e trasladado en 2018 a Compostela. O festival, que leva por título os primeiros versos dunha canción de Uxía, Cantos na Maré / sons da nosa fala.
Cantos na Maré / son cantos e máis nada...

pretende unir as músicas galega e portuguesa, e incluso a brasileira. A súa promotora, Uxía Senlle, recoñecía o papel especial que tivera José Afonso («A Galiza é para mim umha espécie de Pátria espiritual») nesta relación.

Outras datas clave son o 10 de maio de 2009, cando foi inaugurado en Compostela un parque co nome de José Afonso, rememorando e próximo ao lugar onde se celebrara o histórico concerto de 1972. Finalmente, describe a creación, en 2018, dun núcleo ou delegación, en Galicia, da Asociación José Afonso, fundada en 1987.

Xico de Cariño

Finalmente, unhas palabras, obrigadas, sobre Xico de Cariño, mestre, músico, artista de variadas facetas, incansable activista cultural e membro do consello Consultivo da AJA. Xico (Francisco Peña Villar, natural do concello de Cariño, nas terras do Ortegal) estaba en París en 1970 estudando Etnomusicoloxía na Escola Práctica de Altos Estudos da Sorbona; alí coñeceu ao Zeca nun concerto en novembro dese ano. Interesado na música portuguesa e brasileira, ten promovido e colaborado en múltiples concertos destas músicas irmáns, e en numerosos homenaxes a Zeca Afonso celebrados por toda Galicia, desde Cangas do Morrazo a Cedeira.

Xico — “músico militante”, en palabras do xornalista Xan Carballa— conserva un tesouro documental moi destacado (como relata en Na harmónica, libro da súa autoría publicado en 2000) e contribuíu con moitas achegas a esta obra, que se reflicten nas continuas alusións que del fai Paulo Esperança.


[Fonte: www.praza.gal]

quarta-feira, 24 de abril de 2024

Joan Manuel Serrat, premio Princesa de Asturias de las Artes 2024

 

El cantante catalán, que se retiró de los escenarios en 2022, se suma a otros músicos que han logrado este galardón, como Paco de Lucía, Carmen Linares o Bob Dylan

                                Joan Manuel Serrat, en uno de sus conciertos de despedida en el Wizink Center de Madrid, el 15 de diciembre de 2022. Foto: ÁLVARO GARCÍA

Escrito por CARLOS MARCOS

Joan Manuel Serrat (Barcelona, 80 años) ha sido galardonado con el premio Princesa de Asturias de las Artes 2024. No puede haber un músico español que se merezca tanto este premio, uno de los más importantes de la cultura a nivel europeo, como el autor de Mediterráneo. Pocos son los cantantes españoles de música popular que han conseguido este galardón, que suma 45 ediciones: su andadura comenzó en 1981. Paco de Lucía se lo llevó en 2004 y Carmen Linares, más recientemente, en 2022, premio que la cantaora compartió con la bailaora María Pagés. Bob Dylan lo consiguió en 2007.

Serrat se retiró de los escenarios en diciembre de 2022 en un Palau Sant Jordi de Barcelona repleto. Previamente, actuó también en Madrid, siempre con los recintos llenos. Aquellos recitales fueron un digno final para un artista único. Apenas recurrió al sentimentalismo (“esta noche dejamos aparte las melancolías y nostalgias porque solo nos queda el futuro”), algo que estaba deseando el público que acudió a despedirlo. Quiso dar la sensación de un recital más dentro de una carrera que completa seis décadas. Podría haberse extendido con discursos lacrimógenos y de autobombo, pero nunca fue ese su estilo. A cambio, dedicó un intermedio entre éxito y éxito a alertar sobre la peligrosidad del calentamiento global e hizo un llamamiento urgente para “salvar el planeta”. Él, que, como dijo, ya no va a ver la posible destrucción del planeta. En otro momento del recital dijo: “Proclamo mi despido por voluntad propia”. Junto con las ovaciones se escucharon llantos de emoción.

                                          Serrat, en un concierto en 1983. QUIM LLENAS (COVER/GETTY IMAGES)

El músico justificó así su decisión de retirarse en una entrevista con EL PAÍS en 2021: “Primero, porque el encierro al que nos llevó esta pandemia que aún dura provocó la imposibilidad de continuar el oficio de cantar en público. Y, también, por la necesidad de recuperar la vida familiar, cumplir con cuestiones íntimas y necesarias. Siguiendo las normas del Eclesiastés: hay un tiempo para cada cosa. Ah, y yo no decidí dejarlo. Han sido los hechos que fueron ocurriendo después de aquella caída de Joaquín Sabina [12 de febrero de 2020] que nos obligó a abandonar una gira. Luego vino la covid… Las dificultades fueron distanciándome. Estaba cada vez más lejos de la actividad que hacía, y aunque no desde el sentimiento, lo cierto es que también estaba inevitablemente alejado de la gente. Lo que he decidido es despedirme en persona. No me gustó sentirme despedido por una plaga. Por eso me planteé ir al lugar más natural para hacerlo, con el público enfrente, lleno de gratitud y alegría”.

                                                                                        El cantautor Joan Manuel Serrat, de 77 años, nació en Barcelona en 1943. Esta foto de su infancia abre el libreto de 'Antología desordenada', recopilatorio de 2014. ARCHIVO FAMILIAR

Ese lugar común que se utiliza para algunos artistas cuando se asegura que su música “ha marcado a varias generaciones” es absolutamente real con Serrat. En 2006, la edición española de la revista Rolling Stone realizó una encuesta entre 100 profesionales de la industria para elegir las 200 mejores canciones del pop-rock español. La primera fue Mediterráneo. Bandas jóvenes en ese momento, integrantes del efervescente indie español, como Sidonie o La Habitación Roja, colocaron el himno de Serrat en primer lugar.

Chico de la posguerra, del barrio popular de la calle Poeta Cabanyes del Poble-sec, entre Montjuïc y el Paral·lel, Serrat ha ido conformando desde 1967 una discografía basada en el eclecticismo estilístico y en una dedicación humanista en los textos. Ha cantado a poetas como Antonio Machado, Miguel Hernández, Rafael Alberti o León Felipe, y también se ha convertido en poeta del tiempo en el que ha vivido. En un país muchas veces confrontado, él siempre ha sabido posicionarse donde lo haría la gente sensata. Ha establecido una impronta que se puede resumir en: si tienes dudas sobre algún tema, pregunta a Serrat.

Escribir un listado de algunas de sus canciones provoca acudir al reproductor musical (mejor vinilo, pero también sirve Spotify) para escucharlas con atención y en paz: Tu nombre me sabe a yerba, Penélope, Para la libertad, Aquellas pequeñas cosas, Palabras de amor, Cantares, Hoy puede ser un gran día, Mediterráneo... Esa voz firme, deliberadamente temblorosa cuando la estrofa declina y sobre todo familiar. Serrat ha compuesto la canción con la que nos enamoramos, nos divorciamos, utilizamos para planchar, para hacer el amor, para consolar a nuestros hijos o para despedir a nuestros padres. Todas las situaciones de nuestra vida suenan con una canción de Serrat de fondo.

                               Serrat con Carmen Linares en la celebración de los 40 años de carrera de la cantaora en un concierto en Madrid en 2022. Los dos tiene el Princesa de Asturias de las Artes. HÉCTOR BENÍTEZ

 

[Fuente: www.elpais.com]

« Green Border », Agnieszka Holland signe un film puissant sur la crise migratoire

Agnieszka Holland saisit avec fureur et dans toute sa complexité la crise migratoire à la frontière entre la Pologne et La Biélorussie.


Écrit par Ludovic Béot

C’est l’un des dilemmes géopolitiques les plus importants de ces dernières années. En 2021, le président biélorusse Alexandre Loukachenko décide d’accorder aux réfugié·es fuyant le Moyen-Orient et l’Afrique, le libre passage vers la Biélorussie afin de pouvoir rejoindre l’Europe. Conduites à la frontière polono-biélorusse, ces populations pénètrent en Pologne et donc dans l’Union européenne et l’espace Schengen. Loin d’être le résultat d’une politique pro-immigration, l’objectif de ce stratagème politique vise à surcharger et contrarier le programme européen de réinstallation des réfugié·es. Pour répondre à cette mesure, la Pologne, alors gouvernée par les nationaux-conservateurs du PiS (Droit et Justice) décide de construire un mur d’acier recouvert de barbelés.

C’est en plein cœur de ce contexte multifactoriel (humain, territorial et politique) que le nouveau film de la cinéaste polonaise Agnieszka Holland nous plonge. Aux commandes de plusieurs épisodes de la mythique série The Wire, la réalisatrice, qui a déjà jonglé entre les différents points de vue d’un même cadre, en reprend ici le dispositif. Green Border est divisé en quatre chapitres et autant de regards distincts : d’abord par le prisme d’une famille syrienne en fuite, puis d’un jeune garde-frontière, d’une équipe d’activistes qui soutient les migrant·s et enfin d’un médecin qui rejoint les activistes.

Une narration puissante


En décrivant les postures politiques anti-migrant·es de la Pologne et de la Biélorussie à travers leurs différents enjeux, le film examine le sort et la misère des demandeur·euses d’asile et les réponses apathiques auxquelles ils et elles sont confronté·es (notamment le racisme et la brutalité déshumanisante du corps militaire). D’une puissante narrative redoutable, cet éclatement des points de vue permet surtout d’opérer une analyse structurelle, plus à froid et moins manipulatrice qu’une simple stratégie immersive nous mettant exclusivement à la place des victimes. Car si cette description est saisissante dans le premier chapitre, ce qui élève le film et le fait gagner en épaisseur et en complexité, c’est la façon dont il met à nu, du côté de la frontière polonaise, l’hypocrisie de la loi concernant la nature extrajudiciaire d’une zone d’exclusion empêchant les groupes humanitaires d’intervenir. Le film saisit ainsi minutieusement comment l’interdiction de cette zone va affecter aussi bien les migrant·es, les militant·es, les résident·es que les agents des patrouilles frontalières.

En cartographiant les réseaux de pouvoir et d’impuissance d’un espace aussi tentaculaire que périlleux où les différents groupes interagissent, cette division des récits va opérer une multitude de trous et d’angles morts et produire petit à petit une logique d’effacement des personnages migrants. Leur disparition du récit devenant l’image symbolique foudroyante de leur corps mort de faim ou ayant succombé au froid.

Green Border de Agnieszka Holland – en salle le 7 février

 

[Photo : Agata Kubis / Piffl Medien - source : www.lesinrocks.com]

terça-feira, 23 de abril de 2024

Una IA revolucionària revèla de secrets dels papirus carbonitzats d’Ercolan

De joves cercaires recobrèron 15 colomnas de tèxt en grèc ancian d’un papirus carbonitzat

Aquelas relíquias s’embrandèron pas per manca d’oxigèn e se carbonizèron solament, mas longtemps foguèron pas reconegudas coma papirus, perque los excavaments menats al sègle XVIII avián pas capitat a las identificar | Vesubius Challenge

Escrich per David Poch Silva
Fa gaire, de joves cercaires recobrèron 15 colomnas de tèxt en grèc ancian d’un papirus carbonitzat d’Ercolan (Herculaneum en latin classic), vila que foguèt sosterrada pels cendres del volcan Vesuvi en 79 amb Pompèi (Pompeii) e Oplontis, situadas al sud-èst de Nàpols, çò rapòrta The Conversation.
Los estudiants foguèron premiats de setze mila dolars per aver menat a bon tèrme lor investigacion. La collaboracion entre Brent Seales e d’autres investidors coma Nat Friedman e Daniel Gross ajudèt fòrça a la realizacion del projècte, aital coma las avançadas tecnologicas que completan lo trabalh uman per l’analisi de tèxtes ancians.  

De secrets inscrutables jols cendres

Los papirus, que se tròban enrotlats, pòdon aver una granda valor perque es l’exemple màger jamai servat d’una bibliotèca anciana intacta. Aquelas relíquias s’embrandèron pas per manca d’oxigèn e se carbonizèron solament, mas longtemps foguèron pas reconegudas coma papirus, perque los excavaments menats al sègle XVIII avián pas capitat a las identificar. 

De deschifrar aqueles papirus es un prètzfach fòrça menimós e malaisit per que son de mal dobrir, e de fach los primièrs assages los estrocelèron. Per ansin, de los revelar requerís d’engenh, e s’es espelit mantuna avançada tecnologica per facultar lo desvelament d’escrituras millenàrias: çò de mai remarcable es lo melhorament de la fotografia multiespectrala. Mas la tòca encara èra de cercar de metòdes non invasius per la lectura dels rotlèus.

 

Vesuvius Challenge, lo ponch d’inflexion 

Seales avièt doncas lo desfís Vesuvius Challenge, en publicant una tièra d’exploracions per tomografia informatica de rai X de qualques rotlèus, amb d’informacions addicionalas.

Los ganhaires foguèron tres joves cercaires d’IA, qu’avián deschifrat lo minimum requist pels critèris del concors (4 passatges de 140 caractèrs, amb lo 85% de las letras recobradas). Sembla que lo tèxt recobrat mençona la musica mantun còp, aital coma la vista e lo gost. Poiriá èsser una òbra que parlèsse de la presa de decisions, de la tradicion d’Epicur, mas encara se contunha son analisi.

Çò que fa l’IA elaborada es cercar de pichonas diferéncias de densitat dins l’image de la tomografia abans de las metre en lum, en permetent aital que se pòscan legir. Sens cap de dobte, s’agís d’un ponch d’inflexion dins la lectura de rotlèus, perque permetrà de legir sens dobrir e malmenar los papirus.

Lo trabalh que ven a partir d’ara

En 2023 se legiguèt lo 5% d’un papirus, e ara per 2024 l’objectiu del desfís es la lectura del 90% de 4 rotlèus. Amb aquel nòu metòde lo recobrament del contengut dels papirus a pas fach res mai que començar, e es un trabalh que pòt durar d’annadas, mas supausa una granda avançada dins l’estudi de las ancianas civilizacions.

Mas pas tot es fach: la produccion de numerizacions amb de resolucions pro nautas se pòt pas far amb quina còla que siá, ja que cal una installacion amb un accelerador de particulas, çò qu’implica un còst que limita l’accion. 

D’autre caire, lo procès de segmentacion, de desenrotlar e aplanar los papirus virtualament es lent e laboriós amb las tecnicas actualas, e còsta entre 1 e 5 milions d’èuros per pergamin. En consequéncia, cal una màger eficiéncia dins aquel procès per evitar d’alonguis. Tot depend de las ressorsas disponiblas de e la capacitat critica de las gents que i participan.


[Sorsa: www.jornalet.com]

segunda-feira, 22 de abril de 2024

Es pareguda una nòva version del «Pichon prince» en lemosin de Charanta

Es un dels libres mai traduches del Mond e dels que tenon mai de versions en divèrsas variantas de la lenga occitana

L’òbra es traducha per Marguerite Desnoël-Savy amb lo sosten de Jean-Louis Quériaud, un ancian professor de letras de Confolens que faguet un doctorat sus la literatura orala occitana de Charanta.


Lo pichon prince d’Antoine de Saint-Exupéry es un dels libres mai coneguts e traduches del Mond. E mai es un dels que tenon mai de versions en divèrsas variantas de la lenga occitana. Fa quatre ans ne pareguèt una version en un parlar del creissent, lo de Furçac, al País de la Sostrana. Ara ne ven de paréisser en occitan lemosin de Confolentés segon lo parlar de l’Esterp, çò rapòrta Charente Libre. Entitolat pitit prince, l’òbra es traducha per Marguerite Desnoël-Savy amb lo sosten de Jean-Louis Quériaud, un ancian professor de letras de Confolens que faguet un doctorat sus la literatura orala occitana de Charanta.

Aquela nòva traduccion del Pichon prince s’apond, doncas, a la tièra de traduccions occitanas que son:

  • en gascon, Lo prinçòt, revirat per Pèire Morà (Princi Negre, 1995),

  • en gascon aranés, Eth petit prince, revirat per Verònica Barés (Entuarea, 2005),

  • en lemosin, Lo prinçonet, revirat per Paul Rainal (Tintenfass, 2011),

  • en lengadocian, Lo princilhon, revirat per Jòrdi Blanc (Vent Terral, 1994),

  • en provençal rodanenc e grafia mistralenca, Lou pichot prince, revirat per Andrieu Ariés (Edisud, 1995),

  • en provençal rodanenc e en grafia mistralenca, Lou princihoun, revirat per Peireto Berengier (Tintenfass, 2011),

  • en niçard e en grafia mistralenca, Lou pichin prince, revirat per Albèrt Rosso (Princi Negre, 2002 e 2007),

  • en vivaroalpenc, en una grafia locala, Ël pchi prinsë, revirat per Giovanna Jayme (Wesak Edicions, 2001).

  • en parlar del Creissent, Le pitit prince, traduch per Marie-Rose Guérin-Martinet (Verlag-Tintenfaß, 2020).

Lo manuscrit original del libre, en francés, Le petit prince, se tròba a Nòva York dins los archius del Morgan Library and Museum. Es dins aquela vila que Saint-Exupéry escriguèt e publiquèt pel primièr còp lo libre. La primièra edicion en França es de 1946, quand l’autor èra ja mòrt. L’escrivan e pilòt desapareguèt en vòl lo 31 de julhet de 1944 près de Marselha. 

 


DE SAINT EXUPÉRY, Antoine. Lë pitit prince (traduch en occitan lemosin de Charenta per Marguerite Desnoël-Savy) Verlag-Tintenfaß, 2024. 96 paginas. 22 èuros.




[Imatge: F.B. via Charente Libre - sorsa: www.jornalet.com]

domingo, 21 de abril de 2024

Netanyahu, agente de destrucción de Israel

El primer ministro se ha convertido en una carga: expone al país a riesgos estratégicos que podrían costarle muy caro y perjudica deliberadamente a la ciudadanía en aras de su supervivencia política.


Editorial Periódico Haaretz (*)

El primer ministro Benjamin Netanyahu acaba de engrosar su lista de estrepitosos fracasos con la crisis diplomática entre Israel y su aliado más cercano: la superpotencia norteamericana. Desde que estalló la guerra, Estados Unidos -protector de Israel en la arena internacional- ha hecho lo imposible por respaldarlo. El pasado 25 de marzo, el Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas adoptó una resolución que exige un alto el fuego inmediato durante el mes de ramadán, así como la liberación inmediata e incondicional de todos los rehenes retenidos por Hamás. Los intentos anteriores de aprobar una resolución similar habían fracasado, pero en esta ocasión Estados Unidos se abstuvo en vez de ejercer su poder de veto y salió adelante.

A pesar de todo ello, en lugar de admitir que se había vuelto a equivocar y cambiar enseguida su postura hacia Washington -disculpándose con los israelíes por el tsunami diplomático que había cernido sobre ellos y dimitiendo avergonzado por su política temeraria, que condujo a Israel al borde del abismo el 7 de octubre-, Netanyahu optó por seguir desacreditando y provocando a los estadounidenses.

Tras la votación del Consejo, canceló la visita planificada a Estados Unidos de una delegación encabezada por Ron Dermer, ministro de Asuntos Estratégicos, y Tzaji Hanegbi, asesor de Seguridad Nacional. Además, acusó a Washington de abandonar "la posición de principios de Estados Unidos" y, en consecuencia, "perjudicar el esfuerzo de guerra". Sin pizca de humildad, su gabinete incluso acusó a los estadounidenses de socavar los intentos de conseguir la liberación de rehenes y de abogar a favor de Hamás. Poco le faltó para acusarlos de apoyar el terrorismo -respuesta por defecto de la máquina de veneno del máximo mandatario israelí-.

Benny Gantz, miembro del gabinete de guerra, trató de recomponer los platos rotos de Netanyahu

Como es habitual, Benny Gantz, miembro del gabinete de guerra, trató de recomponer sutilmente los platos rotos de Netanyahu. "Más allá de que lo apropiado es que la delegación realice la visita, el primer ministro debería acudir en persona a Estados Unidos y reunirse directamente con el presidente Biden y los altos funcionarios de su Gobierno", declaró. El círculo más próximo al jefe de Gobierno israelí, en cambio, recibió estas declaraciones como un motivo para atacar a Gantz.

Netanyahu se lo ha buscado. Los estadounidenses han hecho lo imposible para dejarle claro a Israel que se les había agotado la paciencia. La tensión creció ante la posibilidad de una operación militar en Rafah y el presidente Joe Biden trasladó a Netanyahu su firme oposición a una ofensiva a gran escala en esa ciudad, tanto en la reciente visita de Gantz a Washington como en el viaje del secretario de Estado Antony Blinken a Jerusalén. Por su parte, la vicepresidenta Kamala Harris lanzó una advertencia el 24 de marzo en una entrevista con ABC Television. A pesar de todo, Netanyahu, sus ministros y los miembros de su gabinete repudiaron el apoyo estadounidense. "Si hace falta, lo haremos sin la ayuda de nadie", alardeó. Otros emitieron el mismo mensaje con distintas palabras, como si Israel no dependiese del respaldo, el apoyo militar y la cúpula de hierro diplomática que le proporciona Estados Unidos.

Netanyahu se ha vuelto una carga para Israel: expone al país a riesgos estratégicos que podrían costarle muy caro y perjudica deliberadamente a la ciudadanía en aras de su propia supervivencia política. Es hora de que dimita y le dé a Israel la oportunidad de salir a flote del pozo en el que lo ha hundido. Ojalá la reciente dimisión del parlamentario Gideon Sa'ar suponga el principio del fin de este Gobierno.

--------------

Traducción de Cristina Marey Castro.

(*) Este texto es el editorial principal de Haaretz, publicado en los ejemplares en hebreo e inglés en Israel.

[Foto: Benjamin Netanyahu en una rueda de prensa junto al secretario de Defensa estadounidense en Washington. / Staff Sgt. Jack Sanders - reproducido en www.bitacora.com.uy]




Alain Chamfort, conclusion zen

Alain Chamfort jure que c’est son ultime album. Onze chansons crépusculaires, sous forme de conclusion, accompagnées de sonorités electro et d’un ensemble à cordes. Avec Impermanence, le chanteur se fait zen face aux vicissitudes de la condition humaine. 

Alain Chamfort, 2024    

RFI Musique : Pourquoi avoir publié un EP de quatre titres en collaboration avec Sébastien Tellier avant cet album ? 

Alain Chamfort : C’est un hasard, un peu organisé par Julien Delfaud [ingénieur du son pour Sébastien Tellier ou Clara Luciani, NDLR]. Il travaillait sur mon album depuis le début, lorsqu’il a reçu un appel de Sébastien Tellier, qui est un copain à lui. En discutant, il lui apprend qu’il travaille avec moi, et Sébastien voulait que nous collaborions. L’album était quasiment fini, mais nous nous sommes rencontrés. Nous avons travaillé des chansons qui n’étaient pas abouties pour l’album et avons composé ensemble ces quatre titres, sortis avant l’album. 

Est-ce un format que vous pourriez adopter à l’avenir ? Vous annoncez cet album comme le dernier… 

L’écoute de la musique a évolué. C’est un format sympa qui permet de publier de la musique plus rapidement. Alors que l’album n’est aujourd’hui plus indispensable, il est long, fastidieux et cher à produire. 

Cet album est-il une conclusion ? 

Tout à fait. D’abord par rapport aux albums. Mais aussi par ses thématiques, qui annoncent la fin de quelque chose. Il y a quelque chose de crépusculaire qui traverse les différents titres. C’est un dernier album, peut-être aussi pour éviter l’album de trop, mais je ne mets pas fin à ma carrière ! 

En effet, il est parcouru par des thèmes comme la fin de l’univers (L’Apocalypse heureuse), la vie passée (En Beauté), la souffrance (Impermanence)… 

Ce sont des thèmes logiques à aborder à l’âge que j’ai. J’ai l’impression que mon avis est fait. Je ne pense pas que ma vision changera. L’impermanence est très importante dans le bouddhisme. Dans les années 70, je m’en suis rapproché puis je m’y suis converti. Ce concept d’impermanence permet d’éviter de trop s’accrocher aux choses, puisque tout est en mouvement, en transformation, la matière comme l’esprit. Cela vous permet de relativiser, notamment les épreuves de la vie. C’est une notion assez philosophique très intéressante. Une approche écologique aussi, par l’existence d’un grand tout et par le respect de toutes les formes de vie. 

Des complices comme Jacques Duvall et Pierre-Dominique Burgaud reviennent à vos côtés… 

Pierre-Dominique avait commencé par réaliser un clip, Les Beaux yeux de Laure [en 2005], puis il a écrit et produit de la musique pour moi, pour Une Vie Saint-Laurent et trois autres albums. On se connaît bien. 

Quant à Jacques, il avait pris de la distance par rapport à l’écriture durant plusieurs années. Je suis content qu’il m’ait rejoint, même pour une seule chanson, Tout s’arrange à la fin.

 

Vous effectuez un grand écart musical entre sonorités électro et un ensemble à cordes…
L’idée était de travailler le son de manière plus âpre et tendue, à l’image de la couleur de la société dans laquelle on vit. Mes compositions sont à la base assez classiques, cela vient de ma formation et de ma personnalité. Je ne voulais pas rester dans quelque chose de propre et joli. Je souhaitais m’éloigner de cela, d’une certaine façon perdre un peu le contrôle. 

Vous sentez-vous faire partie d’une famille musicale ?
Je n’ai pas l’impression d’avoir une famille… Mes influences sont très diverses, des années 60 aux années 80. Au cours de ma vie, je me suis intéressé à des genres musicaux différents. Enfant, j’ai appris le piano de façon classique, avant de m’intéresser au jazz, au rhythm'n'blues, au rock west coast ou à la musique brésilienne.
Il y a actuellement beaucoup d’artistes qui tentent de faire passer leurs envies personnelles, une singularité, avant la recherche du succès. J’aime bien notamment Flavien Berger, Voyou, Pomme ou Juliette Armanet.

Vous vous produisez sur scène sous deux formats…
D’une part, nous proposons une conversation musicale avec Valli, ex-chanteuse et journaliste à France Inter, elle m’interroge sur les différentes étapes de ma carrière qui correspondent à des chansons, que j’interprète avec un pianiste. Des concerts plus traditionnels seront donnés pour défendre l’album, avec trois musiciens. 

Alain Chamfort Impermanence (BMG) 2024

Facebook / X / Instagram / YouTube

sexta-feira, 19 de abril de 2024

O teatro no coração do cinema

 

Durante o Festival de Avignon, no verão de 2021, o realizador francês Benoît Jacquot acompanhou o trabalho de preparação dos espectáculos de Isabelle Huppert e Fabrice Luchini. O resultado, agora lançado com o título De Cor(ações), é uma bela celebração da arte de representar.

                             Isabelle Huppert em Avignon: como dizer o texto de Tchékhov?

Escrito por João Lopes

Seria uma pena que o novo filme de Benoît Jacquot (a partir de hoje nas salas) fosse ignorado devido à estranheza do seu título português. De facto, De Cor(ações) - assim mesmo, com “ações” entre parêntesis - não será a designação mais fácil de interpretar. Justifica-se, por isso, um pequeno inventário da sua estranheza - até porque, como se perceberá, tal estranheza é totalmente motivada.

Jacquot decidiu documentar o trabalho de dois intérpretes, Isabelle Huppert e Fabrice Luchini, ambos já ligados à sua filmografia - Huppert, por exemplo, estreou-se no universo de Jacquot com o belíssimo As Asas da Pomba, adaptação de Henry James datada de 1981. Desta vez, encontramos Huppert e Luchini, no verão de 2021, a preparar espetáculos no âmbito do Festival de Avignon.

Que acontece, então? Acompanhamo-los durante os ensaios, enfrentando a árdua tarefa de decorar os textos que vão interpretar. Dito de outro modo: trata-se de memorizar esses textos, isto é, sabê-los “de cor”. Em francês, a expressão “de cor” utiliza a palavra “coração”, “par coeur”, daí nascendo o título que Jacquot escolheu: Par Coeurs (com “coração” no plural).

Como traduzir Par Coeurs? Mesmo considerando que De Cor(ações) não reproduz as ambivalências do original, não posso deixar de reconhecer que não tenho resposta para tal pergunta. Haveria, talvez, uma ou outra alternativa que dispensasse qualquer hipótese de fidelidade ao original (por exemplo, “A Memória das Palavras”), mas não tenho a pretensão de encontrar uma “solução” para tão curioso imbróglio. Simplificando, digamos que estamos perante um invulgar e envolvente exercício de cinema que merece ser descoberto. 

 

Elogio do trabalho

Huppert está a estudar o papel central de Liubov, em O Cerejal, de Anton Tchékhov, encenado por Tiago Rodrigues, num espetáculo em que participaram Isabel Abreu e, na parte musical, Manuela Azevedo e Hélder Gonçalves. Descobrimo-la num impasse motivado pelos modos de dizer esta frase: “A desgraça parece-me tão inverosímil que já nem chego a saber o que pensar. Estou confusa.” Na tradução de Nina Guerra e Filipe Guerra da mesma peça (publicada como O Ginjal, ed. Relógio D’Água, 2006), a frase surge ligeiramente diferente: “A desgraça parece-me tão inverosímil que não sei o que pensar, estou confusa…”

Luchini surge numa teatralidade “alternativa”, já que o seu labor não envolve uma peça. Prepara um monólogo, dir-se-ia uma conferência (apresenta-se mesmo sentado, com um microfone à sua frente), tendo com base diversos textos de Nietzsche, e também algumas citações de Pascal e Baudelaire. Também ele se fixa obsessivamente numa frase, em tom conclusivo, que resume o “génio de Nietzsche”: “Porque cada um tem necessariamente a filosofia da sua pessoa, partindo do princípio que se é uma pessoa.”

Tudo isto nasce de uma clara cumplicidade, artística e afetiva, de Huppert e Luchini com o realizador - a presença de Jacquot, em 
off, torna-se mais sensível quando lança algumas questões sobre o modo de dizer os textos. Não estamos, portanto, perante uma dessas reportagens (?) em que, convictamente ou porque nesse sentido são manipulados, os atores falam da sua arte como se fosse um medicamento capaz de curar todos os males do mundo, ignorando a especificidade do seu trabalho. A palavra-chave é essa: trabalho - os textos são árduos, a sua beleza decorre também da sua resistência. 

Uma genealogia francesa

Não há muitos filmes como este Par Coeurs / De Cor(ações). Nele se resiste à ditadura artística das telenovelas e seus derivados que promove a noção (?) segundo a qual representar é apenas ser “natural” - como se qualquer “naturalidade”, eventualmente interessante, não fosse também o resultado de um trabalho que começa na recusa de um banal espontaneísmo pueril.

Aliás, convém acrescentar que dizer isto não significa que, cada vez que um cineasta aborda o trabalho dos atores, o resultado esteja obrigado a ser uma “tese” sobre o que quer que seja. Para ficarmos por um exemplo eloquente, lembremos essa comédia genial sobre a “fabricação” de uma estrela de cinema que é 
The Patsy / Jerry, Oito e Três Quartos (1964), de e com Jerry Lewis, por certo um dos títulos mais admiráveis que já se fizeram sobre os bastidores do “star system”.

Entre nós, o lançamento do filme de Jacquot acontece uma semana depois da estreia da cópia restaurada de 
O Amor Louco (1969), de Jacques Rivette, numa “coincidência” que merece ser sublinhada. À distância de mais de meio século, eis dois autores a enfrentar os mecanismos, ora transparentes, ora enigmáticos, instaurados pelo artifício das palavras - e pela verdade que esse artifício pode transportar. Através das suas diferenças, são cineastas que mantêm viva uma tradição francesa que passa por mestres como Jean Renoir ou Sacha Guitry, sem esquecer a obra de Marguerite Duras, território singular de coabitação de literatura e cinema. Se precisarmos de uma ilustração simbólica de tal genealogia, poderemos acrescentar que, em India Song (1975), título fundamental de Duras, havia um assistente de realização chamado Benoît Jacquot.

[Fonte: www.dn.pt]