Escrich per Domergue Sumien
Lo secessionisme lingüistic es una actitud que pretend separar certanei dialèctes d’una lenga per fin de lei far reconéisser coma de lengas novèlas. Es un fenomèn qu’afècta sustot lei lengas minorizadas o subordenadas. Vòli denonciar de quin biais, uei, aqueu problèma afècta lo peitavin-santongés coma afècta ja l’occitan, lo catalan e d’autrei lengas...
La controvèrsia en Santonge ataca dirèctament l’occitan. Donc siam concernits e devèm èsser solidaris.
Lo secessionisme lingüistic, l’an fòrça analisat en sociolingüistica, mai que mai dins lo cas catalan. L’estructura dau problèma es totjorn similara, quina que siá la lenga concernida.
— I a un conflicte principau qu’opausa una lenga subordenada, en reculada permanenta, e una lenga dominanta, en avançada permanenta.
— Aqueu conflicte es de mau identificar dau costat dei gents que parlan o ausisson la lenga subordenada. Es dificil e tabó de contestar la supremacia de la lenga dominanta.
— Alora certanei personas transforman lo conflicte principau en un conflicte segondari ont, en luòc de luchar còntra la lenga dominanta, se meton a luchar còntra certaneis aspèctes de sa pròpria lenga dominada. Una manifestacion extrèma n’es lo secessionisme lingüistic. Un secessionista viu lo conflicte lingüistic ansin, inconscientament: “M’es impossible de denonciar lo vertadier perilh d’uniformizacion que representa la lenga dominanta. M’inventi puslèu un faus perilh d’uniformizacion que vendriá de ma lenga subordenada. En partent d’aqueu pretèxt, assagi de separar mon dialècte regionau d’aquesta lenga subordenada. Ansin desvii mon atencion, ma frustracion e mon agressivitat còntra un adversari pus feble, valent a dire, còntra mei pròpris companhs de lenga. E coma aquò eviti d’afrontar aquel adversari tròp fòrt e tròp intocable qu’es la lenga dominanta amb tot son aparelh institucionau.”
Lei cas ben coneguts
La sociolingüistica scientifica a estudiat aqueu problèma especialament dins lo cas dau catalan ont subisson un secessionisme “valencian” apelat blaverisme.
Sabèm qu’aqueu fenomèn menaça tanben l’occitan ont i a de grops que fan de secessionisme “provençau”, “niçard”, “auvernhat” e “gascon”. E dempuei pauc de temps, d’individús assajan de montar tanben de secessionismes “marchés” e “cevenòu” a escala pus reducha...
Sabèm que lo secessionisme lingüistic afècta lo moldau, qu’es una varietat de romanés. D’unei lo vòlon separar dau romanés. La subordinacion de Moldàvia a la lenga russa, ièr a l’anciana Union Sovietica, e uei encara a certaneis interès de Russia, e mai lei manòbras russas en Transnístria, tot aquò explica la persisténcia d’aqueu problèma.
Lo perilh que menaça lo peitavin-santongés
Una lenga pròcha de l’occitan, lo peitavin-santongés (o aguiainés), es tanben victima d’un secessionisme “santongés” que se mòstra de mai en mai agressiu còntra lo “peitavin”. E explicarai perqué leis occitans i devèm èsser fòrça atentius.
Es mai que mai una revista regionalista de Santonge, qu’a nom Xaintonge, que mena aqueu secessionisme antipeitavin. Son pauc nombrós mai son fòrça actius e enrabiats.
Atacan mai que mai nòstre collèga eminent Eric Nowak, qu’es un defensor extraordinari de la lenga peitavina-santongesa. Eu abita dins lo domeni santongés dau nòrd de Gironda, mena d’enquistas de terren, reculhís de testimoniatges de parlants, escriu una quantitat impressionanta de libres e d’articles, fa de conferéncias qu’atrason un public popular e fidèu, possedís una granda cultura, assòcia la tradicion amb la modernitat, alia lo patrimòni amb la creacion literària modernista.
Eric Nowak, gràcias a son energia subreumana e son amabilitat, a aquerit un raionament positiu dins sa region. Sus lo plan scientific tanben, a explicat en detalh lei nuanças dialectalas dau peitavin-santongés, l’extension precisa de son domeni e lei relacions amb l’occitan.
(Ramentem que lo peitavin-santongés a una afinitat fòrta amb la lenga d’oïl mai que conten tanben un substrat occitan.)
Una personalitat tan raionanta coma aquela d’Eric Nowak ajuda lo peitavin-santongés a viure de moments de valorizacion, de creativitat artistica e de prestigi retrobat maugrat la dominacion generala dau francés.
Un tau raionament e un tau saber son insuportables per lei personas alienadas de la revista Xaintonge. Passan fòrça temps a atacar lo concèpte generau de peitavin-santongés e a escarnir la personalitat d’Eric Nowak. Son arribats a de nivèus inedits d’agressivitat aquestei darriers temps, en 2017.
— De secessionistas “santongés”, dins Facebook, ara escrivon de menaças fisicas còntra Eric Nowak. Un d’elei a escrich quitament: “Abattez-le! Attachez-le! Baillonnez-le” (“Abatètz-lo! Estacatz-lo! Badalhonatz-lo!”).
— La revista secessionista Xaintonge a mandat a Eric Nowak una letra recomandada, lo 31 de mai de 2017, amb de menaças ridiculas de persecucions juridicas e de delacion a sa ierarquia administrativa. Car Eric Nowak es professor d’escòla primària dins l’educacion publica. Eric Nowak, de segur, a ren de crénher sus lo plan juridic perque s’es totjorn exprimit de maniera moderada e cortesa, en mobilizant d’arguments scientifics sus l’unitat dau peitavin-santongés. Lei menaças de Xaintonge, completament infondadas, mòstran un eissorbament e un fanatisme.
(En Provença, dins leis ans 1970-80, certanei secessionistas faguèron tanben de campanhas violentas de delacion còntra leis occitanistas unitaris qu'escrivián en grafia classica.)
— La meteissa revista Xaintonge fa campanha vèrs la region de Nòva Aquitània, que ven de se crear, per i empachar la reconeissença de la lenga peitavina-santongesa... E en parallèl i vòu empachar la reconeissença de la lenga occitana! A creat un faus “collectiu”, ben pauc representatiu, que son nom ramenta lo “Collectiu Provença”, talament actiu aicí còntra l’unitat de l’occitan. Xaintonge ven d’enviar de letras insistentas au president de la region novèla e ai mèdias dins aqueu sens.
— Lo secessionisme santongés, aliat au secessionisme gascon, començan d’aver un impacte mediatic près dei jornalistas que i comprenon ren. Un article recent dau sit web regionau de France 3 (France Info) parla ansin dei lengas de la Nòva Aquitània:
“Entre le béarnais, le basque, l'occitan, le poitevin, le saintongeais, l'auvergnat, le gascon et le limousin, en passant par le languedocien et le marchois: ce sont pas moins de 10 langues régionales qui sont pratiquées dans la nouvelle région.”
(“Entre lo bearnés, lo basco, l’occitan, lo peitavin, lo santongés, l’auvernhat, lo gascon e lo lemosin, en passant per lo lengadocian e lo marchés: son aumens 10 lengas regionalasque se practican dins la novèla region.”) Lei caractèrs gras son dins l’article originau.
Lo seriós scientific e la creativitat culturala se tròban dau costat dei partisans de l’unitat peitavina-santongesa e de l’unitat de l’occitan. E alhors, en País Valencian, se tròban demieg lei defensors de l’unitat dau catalan.
Lei partisans de l’unitat siam en posicion de fòrça e o restarem. Devèm pas pèrdre tròp de temps amb lei secessionistas mai lei devèm susvelhar e restar vigilants. Son fanatisme li permet de far de marrits còps mediatics, de ganhar l’atencion dei personas influentas e de lançar de menaças fisicas en tota impunitat...
Lei devèm ignorar tant e mai, mai de còps que i a, de respònsas rèstan necessàrias. Lei defensors coratjós dau peitavin-santongés, ara, escrivon ai mèdias e a la region de Nòva Aquitània per restablir la veritat, un pauc coma çò que fan leis occitanistas coratjós de Provença e de Gasconha... E coma çò que fan lei catalanistas dau país Valencian... Solidarizem-nos!
[Poblejat dins www.jornalet.com]
Sem comentários:
Enviar um comentário