Mentiras da «gran ocultadora» Frida Kahlo

 

Marie Córdoba, biógrafa da pintora, sostén que a artista se inventou o seu propio personaxe para sobrevivir nun país profundamente machista

Escrito por ANTONIO PANIAGUA

Dentro dos límites que lle impuña unha sociedade patriarcal como a mexicana, Frida Kahlo (1907-1954) conseguiu facer máis ou menos o que lle deu a gana e alumar unha obra pictórica que hoxe é máis famosa que a do seu marido, Diego Rivera. Pero para lograr este empeño tivo que realizar unha manobra estratéxica de descoido, executando pezas que dan pé a unha dobre lectura e recreando unha biografía que modificaba segundo convíñalle. «Para vivir con certa liberdade e pintar como ela quería, tivo que ocultar moitas cousas», argumenta Marie Córdoba, autora de ¡Que viva Frida! (O mono libre), un libro en que se impugna a visión da artista «como unha muller perdidamente namorada, que se lamenta por non ter fillos e que se entretén pintando cuadriños domésticos agardando que regrese o esposo infiel».

A propia Frida Kahlo referíase a si mesma como «a gran ocultadora». Mentiu sobre a súa data de nacemento, un detalle en aparencia nimio, á vez que esaxerou as consecuencias dun terrible accidente de autobús que sufriu e que foi causa, segundo ela, de que non puidese ter descendencia. «Ela sempre dixo que o maior sufrimento da súa vida era non ter podido ter fillos e que sufriu moitos abortos a causa do accidente, algo que é certo, pero tamén tivo varios abortos voluntarios», sostén Córdoba.

O certo é que a pintora se dotou dunha máscara, a de artista doméstica, autora de cadros supostamente banais, pero grazas a ese disfrace acabou eclipsando a moitos dos seus coetáneos. Ao relativizar a importancia da súa obra, que presentaba como un pasatempo, un quefacer anodino como para outras mulleres podía ser a costura, Kahlo librouse das comparacións con outros creadores cos que non quería disputas. «Sabía moi ben o peso da súa obra. En realidade evitou competir cos pintores muralistas revolucionarios, que eran todos homes». Refírese Córdoba a José Clemente Orozco, David Alfaro Siqueiros e Diego Rivera, artistas aos que o novo Estado encargou que ilustrasen a historia do país nas paredes de edificios emblemáticos para que todos os cidadáns tivesen acceso a ela. Así naceu o muralismo mexicano. O primeiro encargo oficial que recibiu Diego Rivera foi precisamente o mural A Creación, no anfiteatro da Escola Nacional Preparatoria, a Prepa, onde Frida cursou os seus primeiros estudos.

Infidelidades

A biógrafa de Kahlo desconfía tamén das versións que falan da suposta abnegación coa que Kahlo viviu as aventuras extraconxugales do seu marido, salvo aquela en a que estivo involucrada a súa irmá pequena. Nos demais, sostén que desafiou a moral burguesa e tamén tivo os seus romances, algúns con mulleres. Tanto é así que pagou coa mesma moeda ao seu esposo ao manter un breve amor con Trotsky cando este se refuxiou de Stalin en México Ao revolucionario, que entón tiña 57 anos, atraéronlle de inmediato a beleza e o temperamento de Frida, e ela quedou seducida por todo o que el representaba. Ambos chegaron a comportarse como adolescentes, deslizando cartas nos libros que se deixaban.

En 1953 tivéronlle que amputar a perna por baixo do xeonllo por mor dunha gangrena, episodio que a sumiu nunha gran depresión e que a levou a intentar suicidarse nun par de ocasións. O infortunio do accidente obrigouna a pasar 32 veces polo quirófano, unha circunstancia que fai pensar a Marie Córdoba en que a pintora incorreu en condutas autolesivas. «Algúns médicos dixeron que moitas das operacións cirúrxicas ás que se someteu non eran necesarias e que o facelo viría ser unha forma de automutilación. Na correspondencia que mantivo co seu médico queda moi claro que as intervencións na columna vertebral non se debían ao accidente, senón a unha malformación conxénita. Ela mesma configurouse un personaxe de mater dolorosa».

A obra de Kahlo foi moitas veces reducida a unha pintura biográfica, algo cuestionable. «Non por ser unha pintora da intimidade é Frida unha pintora sen formación, aínda que esta non fose académica». Córdoba aduce que a súa obra foi tamén revolucionaria, por canto contribuíu a forxar unha nova identidade nacional, o cal «pasaba pola recuperación do pasado indíxena» de México. «Se moitos destes aspectos da vida e obra de Frida Kahlo quedaron un pouco na sombra é porque a propia Frida disimulounos para poder vivir e desenvolver a súa obra nun país que por moi revolucionario que se proclamase non deixaba de ser profundamente machista».

 

[Fonte: www.lavozdegalicia.es]