Manuel Puig, escritor da insatisfacción feminina

Recuperan as novelas do gran autor arxentino, de raíces galegas, no 90.º aniversario do seu nacemento

Retrato de Manuel Puig que ilustra a portada da biografía «Manuel Puig e a muller rabuña», escrita pola súa amiga a poeta Suzanne Jill Levine e publicada por Seix Barral no ano 2002.

Por H.J.P.

«Non creo que teña habido outro escritor que lle dedicou tanto —tanto amor, tanto traballo, tanta sutileza— á insatisfacción feminina. Leo Cae a noite tropical como unha auténtica homenaxe ás insatisfeitas». Isto di a escritora e xornalista arxentina Tamara Tenenbaum no prólogo que preparou para a reedición da que foi a última novela do seu paisano Manuel Puig (Xeneral Villegas, 1932-Cuernavaca, 1990) e que chegará ás librerías a mediados de setembro. E é que o selo Seix Barral prepara, ao longo deste ano, a recuperación de todas as novelas do autor que creceu practicamente parello ao bum latinoamericano pero alleo a el. É máis, sacou adiante a súa obra coa súa hostilidade. Ese rexeitamento mesmo impediu en 1965 que levase o premio Biblioteca Breve coa traizón de Rita Hayworth, que acabou sucumbindo tras chegar empatado ao final con Últimas tardes con Teresa, de Juan Marsé.

Fronte á defensa que de Puig fixo Luis Goytisolo, Vargas Llosa plantouse con rotundidade, puxo en dúbida os seus valores literarios e mesmo ridiculizó ao autor ao comparalo con Corín Tellado. Goytisolo abandonou a deliberación. Pero aquilo non foi algo circunstancial. No 2001 Vargas Llosa volveu sobre as súas razóns e reafirmouse ao clasificar a literatura de Puig como light, «máis enxeñosa e brillante que profunda». Tampouco Borges tivo piedade, e, segundo Guillermo Cabrera Infante —uno dos valedores de Puig—, tachou a súa obra de «literatura Max Factor».

Precisamente, este camiño de desgustos e marxinación recólleo o investigador madrileño Manuel Guedán no seu ensaio Literatura Max Factor: Manuel Puig e os escritores corruptos latinoamericanos (Punto de Vista, 2018). O aludido tomáballo con ironía e chanceaba con que os señores do bum estaban anticuados e resultábanlle aburridos. Así, arrimábase a outras vítimas —como ela— da homofobia como José Lezama Lima, o propio Cabrera Infante e Severo Sarduy, e apelaba a clásicos alternativos como Roberto Arlt e José Bianco.

Fronte ao novo establishment, Puig opuña uns referentes formativos e emocionais situados na cultura popular, especialmente no cine, o radioteatro, a televisión, o cancionero e ata as revistas de actualidade. De feito, empezou escribindo guións que acabaron tornándose novelas. Como nunha xogada de azar e xustiza poética, a adaptación do bico da muller rabuña (1985) protagonizada por William Hurt e Raúl Julia catapultó a popularidade dos seus libros.

Aproveitando que en decembro se cumprirá o centenario do nacemento deste escritor neto de emigrantes españois (o seu avó, catalán; a súa avoa, galega), Seix Barral iniciou o rescate das súas novelas en novas edicións: O bico da muller rabuña (con prólogo de Antonio Muñoz Molina); A traizón de Rita Hayworth (Bob Pop); Pube anxelical (Camila Eslamiada); Boquitas pintadas (María Dueñas); e The Buenos Aires Affair (Mario Mendoza). A elas sumará en setembro Cae a noite tropical (Tamara Tenenbaum); Maldición eterna a quen lea estas páxinas (Claudia Piñeiro, outra neta da emigración galega); e Sangue de amor correspondido (Paulina Flores).

Un verdadeiro festín literario.

 

[Fonte: www.lavozdegalicia.es]