De cando Pessoa escribía en inglés

Rescatan un conto de mocidade que o poeta luso atribuíu ao seu heterónimo Alexander Search 

Un artigo de HÉCTOR J. PORTO 

Alexander Search é unha mostra da precocidad de Fernando Pessoa (Lisboa, 1888-1935), non só como autor, senón como muñidor de personalidades varias tras as que ocultarse e multiplicar e difuminar a súa eu creativo. Non é un dos seus heterónimos máis coñecidos, pero si un dos máis populares entre os que utilizou para escribir en inglés, como son Horace James Faber e Charles Robert Anon -ou incluso o irmán do primeiro, Charles James Search-. Sendo apenas un adolescente, cando estudaba no Liceo de Durban, serviuse de Alexander Search para enviarse cartas a si mesmo e escribir poemas maioritariamente en inglés. Estes English Poems alcanzaron certa notoriedade, e viviron unha especie de bum o ano pasado cando, paralelamente á preparación do concurso de Eurovisión , o cantante luso Salvador Sobral incorporouse ao proxecto do pianista Júlio Resende, a banda de rock electrónico Alexander Search, que pon música a un hatillo daqueles xuvenís versos de Search. 

Aínda que aos dezasete anos Pessoa regresou de Sudáfrica -onde o levou o segundo matrimonio da súa nai, co cónsul de Portugal en Durban, e onde se educou en inglés-, non renunciou ao seu querido Search. Tampouco renunciou a esa formación adquirida; é máis, foi a que lle permitiu vivir modestamente o resto dos seus días, moi ao seu pesar, como tradutor da correspondencia comercial ao inglés (tamén ao francés) nas oficinas, na lisboeta Rua dá Assunçãou, de Felix, Valadas e Freitas Lda (un dos socios da compañía, Mário Nogueira de Freitas, era primo de Pessoa). 

Dous anos despois de volver a Portugal, ao redor de 1907, por exemplo, escribiu o conto A very orixinal dinner, que, como, en boa medida, todas as prosas de ficción do autor do Libro do desasosego, permaneceu relegado a un segundo plano -talvez coa única excepción do banqueiro anarquista- fronte á poesía. É un relato con ribetes góticos, elementos de enigma, intriga, misterio, horror no que poden percibirse claramente ecos de Poe e de Conan Doyle (ou do seu contemporáneo Edgar Wallace, cuxas novelas estaban entre as súas preferidas) e que ben podería emparentarse cos contos policiais de Pessoa que protagoniza o seu personaxe Abílio Quaresma (editados non fai moito por Cantil baixo o título Quaresma, descifrador). Hai nunha cea moi orixinal débedas coas súas lecturas de mocidade, pero tamén preocupacións narrativas» que poden entenderse en relación con reflexións e análises que reflicte o seu ensaio Detective Story, no que traballaba por aqueles anos e que nunca concluíu. 

Divertimento intelectual 

Consideraba Pessoa o xénero como un dignísimo «divertimento intelectual» e vangloriábase desta convicción ante quen desprezaban o seu valor. «Un libro destes autores, un cigarro da corenta e cinco o paquete, a idea dunha cunca de café -trinidad, cuxa unidade conxuga a felicidade para min-, nisto resúmese a miña felicidade. Tampouco será para tanto, certo. Pero unha persoa con sentimentos intelectuais e estéticos non pode aspirar a máis co ambiente actual en Europa. Talvez para estes señores sexa motivo de asombro, non que estes sexan os meus autores predilectos e de cabeceira, senón que confese que o son». 

A medio camiño entre a novela policiária e o conto de raciocínio, o humor, o ton xocoso-paradoxal, que roza o surrealista por momentos, dilúe cabalmente o peso do horror nunha cea moi orixinal. A súa potencia fantástica vese á súa vez lastrada por esa postura tan cerebral, como de xogo, de actitude case teorizante, que adoita adoptar Pessoa nas súas narracións de ficción. O relato exponse practicamente como un desafío de enxeño e dedución entre o excéntrico Wilhelm Prosit, presidente da Sociedade Gastronómica de Berlín, e o seu amigo Meyer, membro do citado colectivo e que exerce ademais como narrador en primeira persoa. Unha das virtudes a valorar da very orixinal dinner é a súa perfecta conclusión, o que converte este conto case nun caso extraordinario, xa que Pessoa era dado a escribir e reescribir eternamente as súas ficcións, as súas novelas, que deixou na súa maioría inconclusas. 

Nunha medida e excelente versión do xornalista e escritor galego Xesús Fraga, o selo Nórdica rescata agora A very orixinal dinner nunha edición individualizada -Páxinas de Espuma incluíuno non fai moito no seu volume de Contos pessoanos traducidos polo poeta Manuel Moya.

[Fonte: www.lavozdegalicia.es]