sexta-feira, 28 de julho de 2017

Los traduktores djudios del Rey Alfonso X el Savio

El rey Alfonso X el Savio ke reyno en Castilla i Leon entre los anyos 1252-1284, deve su nombradia de rey savio a su ovra literaria, (Las Cantigas de Santa Maria, ke eskrivio el mizmo) ansi ke a los livros de derecho i istoria ke fueron eskritos sovre su inisiativa, i tambien a su kontribusion al importante lavoro de traduksion de ovras sientifikas en el kuadro de la institusion yamada "La Eskola de Traduktores de Toledo".

La verdad es ke Toledo ya se avia distingido komo sentro de traduksiones ainda antes de la epoka del rey Alfonso X, grasias al apoyo dado a traduktores por mesenas komo el arkibishop Raimundo. Ma a la diferensia de lo ke era echo de antes, la mayoria de las traduksiones en la epoka del rey Alfonso fueron del arabo al kastiliano i no al latino.

Ke es la razon de esta diferensia? Sigun lo apunta el istoriador espanyol Julio Samso, en un artikolo publikado en 1984 en un livriko del Ministerio espanyol de Kultura sovrel rey Alfonso el Savio, la razon es ke la mayoria de los ke lavoraron en esta ovra de traduksion eran djudios.

De una parte - apunta el - es klaro ke el uzo del kastilyano en la mayoria de las ovras sientifikas trezladadas del arabo por inisiativa del rey Alfonso, es devido a un kriterio jeneral del rey, ke se sirvio del kastiliano tambien en los livros de ley i de istoria ke fueron eskritos sovre su inisiativa.

Ma de otra parte se deve tomar en konsiderasion el fakto ke en el siglo 13 el kastiliano no era ainda una lengua sientifika internasionala komo el arabo i el latino. La traduksion de ovras sientifikas al kastiliano se enkontro kon numerozos problemas i difikultades a kavza de la absensia de un leksiko sientifiko adekuado; ma ainda mas de esto, el uzo del kastiliano fue un obstakolo a la difuzion de estas ovras en los otros paizes de Evropa - lo ke se uviera podido evitar si las traduksiones eran echas en latino.

Sigun Americo Castro la verdadera razon por la kuala fue desidido de azer las traduksiones al espanyol, malgrado todo, era ke los prinsipales kolaboradores del rey, en esta ovra de traduksion, eran djudios, mas interesados a kultivar el kastiliano ke el latino, la lengua ofisiala de la kristiandad evropea.

Una idea mas klara de la importansia del rolo de los djudios en la Eskola de Traduktores de Toledo es dada por los investigadores E. S. Procter i D. Romano sigun los kualos los djudios tuvieron "la parte del leon" en el lavoro sientifiko del rey. En efekto, apuntan eyos, los 15 kolaboradores del rey en su ovra sientifika i sus kontribusion a esta ovra se desparten de la sigiente manera: En kada una de las ovras astronomikas kolabora siempre un djudio. La unika eksepsion es la primera version del Tratado de la Azafea, por Fernando de Toledo, traduksion ke fue konsiderada defektuoza i fue echa de muevo.
-5 djudios (Yeuda ben Moshe, Isaac ben Sid, Avraam Alfakin, Shemuel ‘haLevi i Moshe) partisipan en 23 ovras alfonsinas. De entre eyos sovresalen partikularmente Yeuda ben Moshe (7 ovras) i Isaac ben Sid (11 ovras) ke eskrivieron tambien, sin otros kolaboradores, la Tablas Alfonsinas.
-7 no djudios (Fernando de Toledo, Garcia Perez, Guillen Arremon d'Aspa, Juan d'Aspa, Juan de Mesina, Juan de Cremona i Bernardo el Arabigo) partisipan en la elaborasion de 8 ovras.
-3 no djudios (Alvaro, Egidio de Tebaldis i Pietro de Reggio) lavoran en 4 retraduksiones al latino de ovras ke ya avian sido tradusidas al kastilyano.
Si no se toman en konsiderasion las retraduksiones se puede ver entonses ke 5 de los 12 traduktores son djudios (un 42 por sien) ke kolaboran en 23 ovras (74 por sien), mientres ke 7 no djudios (un 58 por sien) kolaboran en 8 ovras (un 26 por sien).

En viniendo a evaluar la ovra sientifika del rey Alfonso i de sus kolaboradores kale tomar en konsiderasion 3 prinsipales aspektos - el uno linguistiko i los 2 otros sientifikos:
1.El echo ke estas fueron las primeras traduksiones sientifikas al kastilyano ke avrieron el kamino a ke esta lengua pueda ser uzada komo lengua de sensia i kultura muncho antes ke en los otros paizes de Evropa.
2.La konservasion de una muy importante koleksion de tekstos astronomikos de antes del siglo 12, ke sus orijinales en arabo se pedrieron en grande parte.
3.La kontribusion orijinala ke konstituyen las Tablas Alfonsinas - tablas ke indikan la pozision de las estreyas en el sielo a lo largo del anyo i ke son fruto de las observasiones echas en Toledo por Yeuda ben Moshe i Isaac ben Sid durante un periodo de 10 anyos (1263-1272).
Estas tavlas markan el empesijo de la madurez de la astronomia evropea, siendo ke esta fue la primera vez ke un rey no muzulmano finanso un programa de observasiones astronomikas ke sus rezultados tuvieron una enorme influensa en la Evropa de los siglos 14 i 15. 


[Orijen: www.aki-yerushalayim.co.il]

Sem comentários:

Enviar um comentário