Pode un novelista pór palabras inventadas en boca de Franco?

Eduardo Mendoza defende que os personaxes históricos digan frases ficticias con humor 

O novelista Eduardo Mendoza.

"É un tolondrón", di Francisco Franco sobre outro xeneral golpista español nunha hilarante novela de Eduardo Mendoza. O escritor defende pór frases inventadas en boca de relevantes personaxes históricos como licenza literaria, aínda que a idea levante bochas entre os historiadores.

A Franco "fíxenlle expresamente falar dunha forma que era imposible, era unha parodia, porque quería que formase parte do mundo ficticio", di Mendoza sobre 'Rifa de gatos', unha historia sobre o Madrid previo ao comezo da Guerra Civil (1936-1939) con grandes doses de humor.

"Para introducir a un personaxe histórico nunha novela tes que facelo co espírito dun personaxe de ficción", defende o autor durante un debate organizado o xoves pola noite polo centro de estudos hispánicos da London School of Economics (LSE).

Mendoza escribiu numerosos relatos ambientados en momentos históricos, como a Exposición Universal de 1888 en 'A cidade dos prodixios' ou a convulsa Barcelona de principios do século XX cando os empresarios contrataban a pistoleiros para asasinar a sindicalistas en 'A verdade sobre o caso Savolta'. Para crealas "lin moito, historia, revistas, falei con xente e logo deixeino todo de lado e inventeino todo", explica ante un pequeno auditorio formado por estudantes, apaixonados da literatura e expatriados españois.

Realidade e ficción deben considerarse sempre como "dous mundos separados", afirma. E defende: "Cando les unha novela histórica tes que pensar que estás a ler novela e que os personaxes reais tamén son inventados, que non son auténticos".

Pero a simple idea provoca o rexeitamento de destacados historiadores, como a británica Helen Graham, profesora de historia europea moderna na Royal Holloway University de Londres e autora de varios libros sobre a Guerra Civil española. "Falas da suspensión do escepticismo cando lemos unha novela, pero se a novela está ambientada nun momento histórico todos pensamos que, a pesar do que se inventa, hai verdade na narración porque é histórica", respóndelle algo molesta.

¿Quen mente?

Paul Preston, profesor da LSE e un dos maiores expertos na España moderna cuxos libros inclúen biografías de Franco e de Juan Carlos I, coincide con Graham. "Cando leo novelas en que aparecen persoas reais, unha novela digamos que ten a figuras da guerra civil española como Manuel Azaña ou Francisco Franco, indígnome porque cando o novelista pon diálogos en boca desta persoa penso "pasei 30 anos estudando a este tipo e de ningún modo nunca dixese algo así'", explica.

O truco consiste en utilizar o "ton adecuado para evitar a confusión", considera o tamén español Lorenzo Silva, recoñecendo con todo que nas súas propias novelas nunca se atreveu a pór en boca de Franco nada que non dixese e non estivese documentado porque cre que iso fose "mentir".

"¡Por iso Franco fala tan pouco nas miñas novelas!", chancea o autor de obras como 'A marca do meridiano' e 'Lembrarán o teu nome', ambientada na Guerra Civil.

E denuncia que tamén os historiadores poden inducir a erro: investigando para un ensaio sobre a Garda Civil atopou en cinco libros de historia -"¡Cinco!", exclámase- a narración de como a mediados do século XIX os seus axentes mataran a un coñecido grupo de bandoleiros no sur de España. "Non era certo. O autor do primeiro libro ouvira a historia e os outros catro copiárono. E eu fun o sexto que copiou a historia, así que tiven que corrixir o meu libro na segunda edición", tras ter probas pola contra achadas en documentos oficiais.

Pero, e estes son ¿fiables?

Os historiadores "temos un fetichismo cos documentos oficiais", recoñece Preston, "coma se os funcionarios non mentisen", ironiza. Así, explica, cando escribiu a súa biografía de Franco hai 30 anos "cría que era certo que Franco non era un corrupto".

Pero desde entón "descubriuse que Franco era incriblemente corrupto, que por exemplo o diñeiro dos varios bonos nacionais que se emitiron durante a Guerra Civil para comprar armas foi directamente á súa conta bancaria", recoñece, facendo un certo 'mea culpa'.

[Fonte: www.farodevigo.es]