A carreira de Pablo Neruda, cuestionada polo seu trato cara ás mulleres

A proposta de bautizar un aeroporto co seu nome provocou que rexurda a polémica

En tempos do #MeToo, nin o premio Nobel de Literatura Pablo Neruda salvouse dunha revisión histórica polo seu comportamento coas mulleres, o que cos códigos éticos actuais posiblemente levoulle ao banco por violador e abandono das súas funcións de pai.

A polémica, recorrente, volveu a rexurdir en Chile coa recente aprobación na comisión de cultura do Congreso chileno -aínda debe ser analizada polo pleno- da proposta de rebautizar o aeroporto de Santiago co nome do poeta chileno máis universal e coñecido mullereiro.

Ademais do seu pasado comunista nun país onde o golpe militar de Augusto Pinochet acabou co goberno de esquerda o 11 de setembro de 1973, os críticos lembran unha pasaxe das súas memorias "Confeso que vivín" no que describe o que se asemella a unha violación dunha moza tamil, da caste dos intocables, encargada de limpar os seus letrinas cando estaba de cónsul de Chile en Ceilán, a actual Sri Lanka.

"Unha mañá, decidido a todo, tomeina fortemente da boneca e mireina á cara. Non había idioma algún en que puidese falarlle. Deixouse conducir por min sen un sorriso e pronto estivo espida sobre a miña cama. (...) O encontro foi o dun home cunha estatua. Permaneceu todo o tempo cos seus ollos abertos, impasible. Facía ben en desprezarme. Non se repetiu a experiencia", reza a confesión do poeta.

Máis aló da calidade da súa poesía que empezou a escribir fai xa case un século, o que moitos se expoñen, sobre todo as mulleres, é se non hai alguén cun historial menos polémico para merecer a honra de ter un aeroporto ao seu nome.

É o caso da socióloga Claudia Dides. "¿Por que pór nomes de homes aos espazos públicos? Temos que reivindicar ás mulleres", di.

A deputada Pamela Jiles, que coñeceu ao autor de "Canto Xeral" cando era nena, pois o seu avó, Jorge Jiles, foi o avogado do poeta e quen lle axudou a cambiar legalmente o seu nome Ricardo Eliécer Neftalí Reyes polo de Pablo Neruda, está en contra do devandito cambio.

"Opóñome a que o noso aeroporto leve ese nome, porque considero que non están os tempos para homenaxear a un maltratador de mulleres que abandonou á súa filla enferma e que confesou unha violación, menos como imaxe do país", asegura nunha declaración.

"Temos outro premio Nobel con maiores méritos estéticos que Neruda e sen ningún dos seus graves defectos. Preferiría que se chamase 'Aeroporto Profesora Lucila Godoy Alcayaga'", máis coñecida como Gabriela Mistral, para substituír ao actual nome de Aeroporto Arturo Merino Benítez, fundador da Forza Aérea chilena, agregou a deputada.

Non é a obra, é o comportamento

"Non creo que sexa necesario condenar a obra de Neruda como tampouco se pode descoñecer a súa achegue á política como militante comunista, pero si creo que hai que ser claros en condenar o seu comportamento coas mulleres e particularmente a súa actitude despreciable coa súa filla enferma á que descoñeceu e abandonou. Nin o poema máis perfecto pode compensar a maldade cara a un neno", conclúe Jiles.

Neruda tivo unha única filla, Malva Mariña, coa holandesa María Antonieta Hagenaar, Maruca, que padeceu hidrocefalia e faleceu a curta idade.

Con todo, a escritora e xornalista Faride Zerán, autora da "guerrilla literaria" -na que analiza as diatribas de tres monstros da literatura chilena, Pablo Neruda, Vicente Huidobro e Pablo de Rokha-, non está de acordo con esta polémica.

"Hoxe vese cunha lóxica moral do século XXI a un home do XX. Non me parece xusto", asegura.

Máis vixente que nunca

A vixencia de Neruda non está en cuestión. Desde a Fundación Neruda, o director executivo, Fernando Sáez, minimiza a polémica e asegura que o poeta "sempre tivo inimigos", pero o seu comportamento coas mulleres, das que sempre estivo rodeado, non impide que "asinemos todos os días contratos" de todas as partes do mundo para reeditar a súa obra.

E o seu tres casas-museo, a de Illa Negra, na costa pacífica, A Sebastiana, en Valparaíso, e A Chascona, en Santiago, están entre os principais atractivos turísticos de Chile.

"O público que vén ás casas é o mesmo e o entusiasmo e o agarimo é o mesmo", asegura, polo que cre que se trata dunha "polémica ridícula inventada".

A escritora Adriana Valdés lembra que se a "conduta persoal intachable fose requisito para ler e admirar escritores ou pensadores, teriamos que prescindir de xente como Rimbaud, Céline, Sartre, Lope de Veiga, Verlaine, e para que dicir Óscar Wilde, Baudelaire, Rousseau, Heidegger..."

O importante é que "hoxe se poida mirar cara atrás e ver como bárbaras e crueis moitas prácticas machistas que antes, fai moi pouco, formaban parte do sentido común", asegura. 

 [Fonte: www.farodevigo.es]